موسیقی دانان جهانی

موریس ژار

 

موریس ژار
اطلاعات
تولد	۱۳ سپتامبر ۱۹۲۴ لیون، فرانسه
مرگ	۲۹ مارس ۲۰۰۹ (۸۴ سال) لس‌آنجلس، کالیفرنیا
سال‌های فعالیت	۱۹۵۸–۲۰۰۱

موریس ژار (به فرانسوی: Maurice-Alexis Jarre) (زاده ۱۳ سپتامبر ۱۹۲۴- درگذشته ۲۹ مارس ۲۰۰۹) آهنگ‌ساز و رهبر ارکستر فرانسوی بود. وی برنده سه جایزه اسکار در بخش بهترین موسیقی فیلم شده‌است

محتویات

زندگی‌نامه

این آهنگساز فرانسوی در سال ۱۹۵۲ نخستین موسیقی فیلم را برای ژرژ فرانجی برای فیلم کوتاه «هتل معلولان» ساخت. موریس ژار در دهه شصت میلادی در آمریکا اقامت گزید. او به‌عنوان یکی از آهنگسازان مشهور هالیوود شناخته می‌شود. اگرچه او برای چندین کنسرت آهنگ ساخته‌است ولی شهرت بیشتر او بخاطر موسیقی فیلم‌های موفقی چون لورنس عربستان (۱۹۶۲)، دکتر ژیواگو (۱۹۶۵)، گذرگاهی به هند (۱۹۸۴) می‌باشد، که هر سه برنده جایزه اسکار شده‌اند. از دیگر آثار مشهور او موسیقی فیلم‌های رسالت و عمر مختار (۱۹۸۱) می‌باشند. وی بیش از صد و پنجاه موسیقی فیلم برای کارگردانان مشهوری مانند جان فرانکن هایمر، آلفرد هیچکاک، جان هیوستون، دیوید لین، لوچینو ویسکونتی و پیتر ویر ساخت.[۱] وی پدر ژان میشل ژار آهنگساز معروف سبک الکترونیک است. وی در سال ۲۰۰۶ و در پنجاهمین سال فعالیت خود کنسرتی را با پسر خود ژان میشل ژار در شهر مادری خود لیون فرانسه برگزار کرد و در آن مشهورترین آهنگ‌های خود را نواخت. ژار در ۲۹ مارس ۲۰۰۹ بر اثر بیماری سرطان در لس آنجلس درگذشت.[۲]

بخشی از فیلمشناسی

سال	عنوان	یادداشت
۱۹۵۸	Head Against the Wall
۱۹۵۹	چشمان بدون صورت
۱۹۶۰	Crack in the Mirror
۱۹۶۲	لورنس عربستان	جایزه اسکار بهترین موسیقی فیلم نامزدی - جایزه گلدن گلوب بهترین موسیقی
	طولانی‌ترین روز
۱۹۶۳	یکشنبه‌ها و سیبل	نامزدی - جایزه اسکار برای بهترین موسیقی، Scoring of Music, اقتباس یا Treatment
	ژودکس (فیلم ۱۹۶۳)
	A King Without Distraction
۱۹۶۴	اسب کهر را بنگر
	ترن
۱۹۶۵	گردآورنده
	دکتر ژیواگو	جایزه اسکار بهترین موسیقی فیلم جایزه گلدن گلوب بهترین موسیقی جایزه گرمی برای بهترین Score Soundtrack Album برای یک فیلم سینمایی، تلویزیونی یا دیگر رسانه‌های تصویری (۱۹۶۷)
۱۹۶۶	Is Paris Burning?	نامزدی - جایزه گلدن گلوب بهترین موسیقی
	گامبی
	جایزه بزرگ
	حرفه‌ای‌ها
۱۹۶۷	The Night of the Generals
۱۹۶۸	باربارلا
	Villa Rides
	5 Card Stud
	تعمیرکار
	ایزادورا
۱۹۶۹	دریانورد استثنایی
	توپاز
	The Damned
۱۹۷۰	The Only Game in Town
	El Condor
	دختر رایان
۱۹۷۱	Plaza Suite
	آفتاب سرخ
۱۹۷۲	پاپ ژوان (فیلم ۱۹۷۲)
	زندگی و روزگار قاضی روی بین	نامزدی - جایزه اسکار بهترین ترانه ("Marmalade, Molasses & Honey")
	The Effect of Gamma Rays on Man-in-the-Moon Marigolds
۱۹۷۳	چهارشنبه خاکستر
	مأمور مکینتاش
۱۹۷۴	The Island at the Top of the World
	آرزوهای بزرگ
۱۹۷۵	The Man Who Would Be King	نامزدی - جایزه گلدن گلوب بهترین موسیقی
	Mandingo
	Posse
۱۹۷۶	Shout at the Devil
	آخرین سرمایه‌دار بزرگ
۱۹۷۷	رسالت	نامزدی - جایزه اسکار بهترین موسیقی فیلم
	Jesus of Nazareth
	شاهزاده و گدا (فیلم ۱۹۷۷)
	March or Die
۱۹۷۹	The Magician of Lublin
	طبل حلبی
	Winter Kills
۱۹۸۰	The Last Flight of Noah's Ark
	The Black Marble
	Shōgun
	رستاخیز
۱۹۸۱	عمر مختار
	شیپور خاموشی (فیلم)
۱۹۸۲	فایرفاکس
	Young Doctors in Love
	سال زندگی خطرناک
۱۹۸۴	گذرگاهی به هند	جایزه اسکار بهترین موسیقی فیلم جایزه گلدن گلوب بهترین موسیقی
	Dreamscape
	Top Secret!
۱۹۸۵	شاهد	نامزدی - جایزه اسکار بهترین موسیقی فیلم نامزدی - جایزه گلدن گلوب بهترین موسیقی
	مکس دیوانه: فراتر از طوفان
	Enemy Mine
۱۹۸۶	ساحل پشه	جایزه گلدن گلوب بهترین موسیقی
	Tai-Pan
	Solarbabies
۱۹۸۷	هیچ راهی وجود ندارد (فیلم ۱۹۸۷)
	جذابیت مرگبار
	Gaby: A True Story
۱۹۸۸
	گوریل‌ها در مه	جایزه گلدن گلوب بهترین موسیقی نامزدی - جایزه اسکار بهترین موسیقی فیلم
۱۹۸۹	یحتمل
	انجمن شاعران مرده	جایزه بفتای بهترین موسیقی فیلم
	Prancer
۱۹۹۰	روح	نامزدی - جایزه اسکار بهترین موسیقی فیلم
	نردبان یعقوب
	Almost an Angel
	Solar Crisis
۱۹۹۱	Only the Lonely
	Fires Within
۱۹۹۲	School Ties
۱۹۹۳	بی‌باک
	آقای جونز (فیلم ۱۹۹۳)
۱۹۹۴	The River Wild	Unused music for the main title sequence, ژار توسط جری گلدسمیت جایزیگن شد
۱۹۹۵	A Walk in the Clouds	جایزه گلدن گلوب بهترین موسیقی
۱۹۹۶	The Sunchaser
۱۹۹۹	نور سفید	نامزدی - جایزه گلدن گلوب بهترین موسیقی
۲۰۰۰	خواب آفریقا رو دیدم
۲۰۰۱	Uprising	Television film

موسیقی دانان جهانی

ژان میشل ژار

 

ژان میشل ژار
ژان میشل ژار در ۲۰۱۶
اطلاعات
تولد	۲۴ اوت ۱۹۴۸ ‏(۷۰ سال)
ملیت	لیون، فرانسه
سبک‌(ها)	امبینت عصر نو الکترونیک ترنس پراگرسیو راک تکنو
ساز(ها)	سینث‌سایزر، پیانو، ارگ، گیتار، آکوردئون، گیتار بیس
سال‌های فعالیت	۱۹۶۹-اکنون
ناشرین	سونی پالیدور اپیک سونی میوزیک وارنر برادرز ایمی
وبگاه	www.jeanmicheljarre.com

ژان میشل آندره ژار (فرانسوی: Jean-Michel André Jarre؛ تلفظ فرانسوی: [ʒɑ̃ miʃɛl ɑ̃dʁe ʒaʁ]؛ زادهٔ ۲۴ اوت ۱۹۴۸)، موسیقی‌دان، آهنگساز و تهیه‌کنندهٔ موسیقی فرانسوی است. او یکی از پیشتازان موسیقی الکترونیک، عصر نو، امبینت و سینث‌پاپ به‌شمار می‌رود. همچنین کنسرت‌های وی به دلیل نورپردازی‌های حرفه‌ای، آتش‌بازی و نمایش‌های لیزری معروف هستند.

ژار نخستین موفقیت خود را توسط آلبوم اکسیژن در سال ۱۹۷۶ به دست آورد که بی شک از مهم‌ترین کارهای او به‌شمار می‌رود. او تاکنون بیش از ۸۰ میلیون آلبوم و تک‌آهنگ در سرتاسر دنیا فروخته‌است.[۱] همچنین اولین هنرمند غربی است که پس از فروپاشی رژیم کمونیستی در جمهوری خلق چین مجوز اجرای کنسرت را به دست آورد. وی چند رکورد جهانی کنسرت با بیشترین بیننده را به نام خود ثبت کرده‌است. ژان میشل ژار، فرزند موریس ژار، آهنگساز مشهور فرانسوی است.

محتویات

زندگی‌نامه

دوران اولیه زندگی، تحصیلات و تأثیرات

ژار در شهر لیون فرانسه به دنیا آمد. پدرش موریس ژار آهنگساز و مادرش، فرانس پژو، یک فعال سیاسی فرانسوی بود. والدینش هنگامی که او ۵ ساله بود از یکدیگر جدا شدند. موریس ژار به آمریکا رفت تا در هالیوود مشغول به کار شود و پس از آن مادرش مراقبت از او را به عهده گرفت.[۲] ژان میشل تا ۱۸ سالگی پدرش را ندید. پدربزرگ او، آندره ژار یک نوازنده ابوا، مهندس و مخترع بود که یک دستگاه میکس‌کننده اولیه موسیقی را نیز برای رادیو لیون ساخته بود. او یک ضبط‌کننده موسیقی را به نوه‌اش، ژان میشل هدیه داد. ژار در هشت سال اولیه زندگی‌اش، هر سال شش ماه را در خانه پدربزرگ و مادربزرگش زندگی می‌کرد. او از تماشا کردن اجرای نوازندگان خیابانی از پنجره خانه پدربزرگش در دوران کودکی به عنوان یکی از مشوقان شروع موسیقی خود یاد می‌کند.

وی سپس شروع به نواختن پیانو کرد. اکثر اوقات همراه مادرش به جاز کلاب‌هایی می‌رفت که در آن‌ها نوازندگان مشهور ساکسیفون و ترومپت هنرنمایی می‌کردند. ژار در این باره می‌گوید: «این اجراها مرا به این فکر انداخت که موسیقی می‌تواند بدون هیچ کلامی، توصیفی باشد.» همچنین او تحت تأثیر کارهای پیتر سولاژ، نقاش و مجسمه‌ساز برجسته فرانسوی نیز قرار گرفت. ژار می‌گوید: «می‌توان برای اولین بار در موسیقی، به وسیله صداها و فرکانس‌ها شبیه یک نقاش عمل کرد.»

در دوران جوانی او زندگی خود را از طریق نقاشی کردن اداره می‌کرد و تعدادی از کارهایش را نیز در نمایشگاه نقاشی لیون به نمایش درآورد. هم‌زمان با تحصیلش در مدرسه، مادر ژان میشل او را در کلاس‌های کانتو پوان، هارمونی ثبت نام کرد. در سال ۱۹۶۷ ژار نواختن گیتار را در یک گروه شروع کرد و تجربه میکس کردن صداهای سازهایی چون فلوت و گیتار الکتریک، را با استفاده از افکت‌ها و سایر صداها به دست آورد.

از سال ۱۹۶۹ تجربه کار با حلقه نوار، رادیو و سایر وسایل الکترونیکی را به دست آورد. در همان سال به گروه GRM پیوست و تحت راهنمایی‌های پیر شفر، پدر موسیقی کانکریت، تجربیات زیادی را به دست آورد. به عقیده شفر، موسیقی از نت‌ها ساخته نشده بلکه صداها هستند که موسیقی را می‌سازند. پس از آن با سینت سایزر موگ آشنا شد و در استودیو آهنگساز آلمانی، کارل هاینز اشتوکهاوزن، در کلن برای مدتی مشعول به کار شد. ژار در آشپزخانه آپارتمانش در پاریس یک استودیوی کوچک ضبط موسیقی ایجاد کرد که در آن، دو صبط‌کننده Revox و دو سینت سایزر داشت.

ژار برای اولین بار در سال ۱۹۶۹، آهنگ ۵دقیقه‌ای «Happiness is a sad song» را ساخت. اما اولین آهنگی که به‌طور رسمی از او منتشر شد، «la Cage» در سال ۱۹۷۱ بود.

دهه ۷۰ میلادی

در سال ۱۹۷۱، ژار به درخواست یک طراح رقص، یک موسیقی باله به نام AOR (در عبری به معنای نور) را در کاخ گارنیه اجرا کرد.[۳] او در کنار ساخت موسیقی برای باله، تئاتر، تبلیغات و برنامه‌های تلویزیونی، برای خوانندگانی چون پاتریک ژووه و کریستوف نیز آهنگسازی می‌کرد.[۴] در سال ۱۹۷۲، اولین آلبوم خود با نام deserted palace «کاخ متروکه» را منتشر نمود.[۵] در سال‌های ۱۹۷۳ و ۱۹۷۴ با چند خواننده دیگر همکاری کرده و کنسرت کریستوف را نیز کارگردانی نمود.[۴]

ژار شهرت جهانی خود را در سال ۱۹۷۶ به وسیله آلبوم اکسیژن به دست آورد. این آلبوم شامل شش ترک شماره‌گذاری شده‌است که با نام‌های اکسیژن یک، اکسیژن دو و … از یکدیگر متمایز می‌شوند. در ساخت این آهنگ‌ها به ملودی بیش از ریتم توجه شده‌است. ژار این آلبوم را همانند کارهای قبلی در استودیو خانگی‌اش که در آشپزخانه برپا شده بود و با بودجه ناچیزی ضبط کرد. تمامی اکوهای موجود در آهنگ‌ها توسط سینت سایزر وی سی اس ۳ ایجاد شده‌اند. ژار در این باره می‌گوید:

تمامی آن صداهای آسمانی در اکسیژن ۴ توسط وی سی اس ۳ ایجاد شده بود. این یکی از اولین سینت سایزرهای اروپایی است که در انگلیس توسط مردی به نام پیتر زینوویف ساخته شده بود. من یکی از اولین مدل‌های آن را خریدم که برای دریافتش مجبور شدم در سال ۱۹۶۷ به لندن سفر کنم؛ و هنوز هم بعد از چهل سال از همین سینت سایزر بر روی صحنه استفاده می‌کنم.

— ژان میشل ژار

بسیاری از کمپانی‌های موسیقی، آلبوم ژار را برای انتشار قبول نمی‌کردند. تا اینکه بالاخره یک شرکت حاضر به انتشار و فروش اکسیژن گشت و ۵۰ هزار نسخه از آن را منتشر ساخت. تا آوریل ۱۹۷۷ اکسیژن حدود ۷۰ هزار نسخه در فرانسه فروخت. در همان زمان، ان شرکت به عنوان منتشرکننده اکسیژن طی مصاحبه‌ای با بیلبورد گفت:

ما میزان سرمایه زیادی روی ژار گذاشته‌ایم. او یک استثناء است و من مطمئنم تا سال ۱۹۸۰ تمامی دنیا او را خواهد شناخت.

اکسیژن از آن زمان تا به حال حدود ۱۲ میلیون نسخه فروخته‌است و پرفروش‌ترین آلبوم فرانسوی تا به امروز به‌شمار می‌رود.[نیازمند منبع] این آلبوم در جدول فروش بریتانیا به رتبه دوم، و در کانادا به رتبه ۶۵ رسید و در صد پرفروش آمریکا نیز قرار گرفت. این آلبوم حاوی آهنگ «اکسیژن ۴» شناخته شده‌ترین تک‌آهنگ ژار است. لاویچ آهنگساز ایرانی که سبک آهنگ‌هایش به ژان میشل ژار نزدیک است، نیز به زیبایی این موزیک (اکسیژن ۴) اشاره کرده‌است.[۶]

سینت سایزرARP2600 که در آلبوم اکینو و دیگر کارهای ژار استفاده شد.

آلبوم بعدی ژار Equinoxe (تلفظ: اکینو به معنای اعتدال بهاری) نام داشت و در سال ۱۹۷۹ منتشر شد. آهنگ‌های این آلبوم فضای کلاسیک بیشتری از اکسیژن دارند و تأکید زیادی روی ملودی آن‌ها شده‌است. ژار پس از انتشار این آلبوم، کنسرتی در فضای آزاد را در میدان کنکورد در روز باستیل ترتیب داد. این کنسرت رایگان، یک رکورد جهانی پربیننده‌ترین کنسرت را با بیش از یک میلیون تماشاگر بر جای گذاشت.[نیازمند منبع] همچنین ۱۰۰ میلیون نفر بیننده تلویزیونی این کنسرت بودند.[نیازمند منبع] با این که این کنسرت اولین اجرای ژار نبود، اما آتش بازی، نور پردازی‌ها و نمایش تصاویر مختلف مقدمه‌ای بر شکل اجراهای وی در سال‌های بعد بودند. این کنسرت همچنین شهرت وی را بیش از پیش افزایش داد و باعث شد در بین ۱۴ ژوئیه تا ۳۱ آگوست همان سال، هشتصد هزار نسخه دیگر از آلبوم‌هایش را بفروشد. در همان سال بود که ژار با فرانسیس ریمبرت، موسیقی‌دان فرانسوی آشنا شود و زمینه برای همکاری‌های بعدی آن دو فراهم شد. این روزها ریمبرت به‌طور تمام وقت با ژار همکاری می‌کند.[۷]

دهه ۸۰ میلادی

تا زمانی که آلبوم Magnetic Fields (میدان‌های مغناطیسی) در ۲۰ می ۱۹۸۱ منتشر شد، آلبوم‌های اکسیژن و اکینو بیش از ۶ میلیون نسخه در سرتاسر جهان به فروش رفته بودند. همچنین آلبوم Magnetic Fields در دو ماه اول بعد از انتشار، بیش از ۲۰۰ هزار نسخه در فرانسه به فروش رسید. اصوات تولید شده در آهنگ‌های این آلبوم توسط سینت سایزر دیجیتال Fairlight CMI تولید شده‌اند و این امکان را به ژار می‌دادند که پردازش صداها را راحت‌تر انجام دهد. ژان میشل ژار جزو نخستین کسانی است که از این سینت سایزر استفاده کرده و در موسیقی خود از آن بهره برده‌است.[نیازمند منبع] انتشار این آلبوم با اولین تور خارجی ژار هم‌زمان گشت. در سال ۱۹۸۱، سفارت انگلستان در چین، آلبوم‌های اکسیژن و اکینو را به رادیو پکن داد؛ که آهنگ‌های این دو آلبوم به عنوان نخستین موسیقی خارجی که پس از دهه‌ها از رادیو ملی چین پخش می‌شد شناخته گشت. پس از این واقعه، ژار به این کشور دعوت شد تا چند کنسرت موسیقی در آن جا اجرا کند و اولین موسیقی دان غربی باشد که در چین کنسرت می‌دهد.[۸][۹]

این برنامه‌ها قرار بود از ۲۱ اکتبر تا ۵ نوامبر برگزار شوند. اولین اجرا در پکن بود و بیشتر، مقامات رسمی در آن شرکت داشتند. قبل از شروع، کارشناسان متوجه شدند که برق کافی برای اجرای کنسرت فراهم نیست به همین دلیل مقامات چینی اجازه دادند که برق مناطق نزدیک به محل مراسم، قطع شود! استادیوم محل برگزاری، در ابتدای شروع برنامه تقریباً پر بود اما در انتها تنها نزدیک به نیمی از جمعیت همچنان در آن‌جا حضور داشتند به این خاطر که اتوبوس‌های چین فقط تا ساعت ده شب، مسافران را انتقال می‌دادند. برای افزایش تماشاچی، ژار و همکارانش تعدادی از بلیت‌ها را خریداری کردند و در خیابان‌های چین بین کودکان پخش نمودند. (در ابتدا ژار می‌خواست که این کنسرت به‌طور رایگان باشد اما مقامات چینی برای هر بلیط ۰٫۲ یا ۰٫۵ پوند در نظر گرفتند) اما در کنسرت شب دوم، عدم اشتیاق تماشاگران مشهود بود: چینی‌ها با موسیقی و نورپردازی‌ها به وجد نیامدند و در نیمه‌های مراسم به‌طور کلی تشویق‌ها نیز قطع شد.[نیازمند منبع]

ولی کنسرت شانگهای تا حدودی متفاوت بود. ژار با رفتن به میان جمعیت فضا را پرهیجان‌تر کرد و برای اولین بار بر روی صحنه از هارپ لیزری استفاده نمود که تا به امروز به یکی از نمادهای موسیقی ژان میشل ژار تبدیل شده‌است. پس از بازگشت از سفر چین، ژار یکی از مشهورترین تک آهنگ‌های خود به نام Souvenir of China (سوغات چین) را همراه با کلیپی که لحظه‌های سفرش به این کشور را نشان می‌دهد منتشر کرد. این تک‌آهنگ یکی از شناخته شده‌ترین کارهای ژار است که اکثر اوقات توسط او در کنسرت‌هایش نواخته می‌شود.

آلبوم بعدی ژار، Music for supermarkets نام داشت. قرار بود این آلبوم در هتل Drouout پاریس به مزایده گذاشته شود. اما قبل از شروع حراج، ژار به رادیو لوکزامبورگ اجازه داد که این آلبوم را به‌طور کامل پخش کند. سرانجام تنها نسخه وینیل این آلبوم به قیمت ۶۹ هزار فرانک به فروش رسید و آن را تبدیل به گران‌ترین آلبوم فروخته شده در فرانسه کرد.[۱۰] ژار نیز قسم خورد که نسخه نوار این آلبوم را در حضور یک ناظر نابود کند.[۱۱]

اما با وجودی که او کپی این آلبوم را نابود کرد، از ملودی آن در ساخت آلبوم بعدی‌اش Zoolook(۱۹۸۴) استفاده نمود. در این آلبوم از سینت سایزرهای آنالوگ همراه با وکال استفاده شده. در آهنگ‌های Zoolook، از کلمات و عبارات به زبان‌های مختلف از سرتاسر دنیا استفاده شده‌است. این آلبوم کمتر از سایر کارهای ژار فروش کرد و تنها به رتبه ۴۷ جدول فروش موسیقی بریتانیا راه یافت.[۱۲][۱۳]

در سال ۱۹۸۵، رئیس موسیقی اپرای بزرگ هیوستون از ژار برای اجرای برنامه‌ای در خصوص ۱۵۰ مین سالگرد تأسیس شهر هیوستون و ایالت تگزاس دعوت به عمل آورد. در این زمان وی مشغول انجام چند پروژه دیگر بود و تمایلی نیز برای اجرای این برنامه نداشت. اما پس از سفر به این شهر و مشاهده زیبایی و عظمت افق هیوستون، این پیشنهاد را پذیرفت. آن سال هم چنین بیست و پنجمین سالگرد تأسیس مرکز فضایی جانسون بود و ژان میشل طی قراردادی با ناسا، پذیرفت که این رویداد را نیز در کنسرتش بگنجاند.

کنسرت ژار در هیوستون، ۵ آوریل ۱۹۸۶

پیداش آلبوم Rendez-Vouz (به معنی قرار ملاقات-۱۹۸۶) در طی دو ماه صورت گرفت و بعضی از آهنگ‌های آن، همانند آلبوم قبلی Zoolook، از آلبوم Music for supermarkets الهام گرفته بود. در این آلبوم از انواع شیپورها، ترومبون و ویولون‌های فرانسوی استفاده شده و استایلی باروک نیز در شکل آهنگ‌های آن دیده می‌شود. در ترک Third Rendez-Vouz که ژار در کنسرت‌هایش آن را به وسیله هارپ لیزری می‌نوازد، نیز از سینت سایرز آنالوگ Elka Synthex استفاده شده‌است. یکی از ویژگی‌های جذاب کنسرت شهر هیوستون، دعوت از فضانوردان اهالی این شهر به عنوان اعضای ارکستر موسیقی ژار بود: افرادی چون بروس مک کندلس و رونالد مک نیر که قبلاً موسیقی جاز می‌نواخت. قرار بود مک نیر قطعه سولو ساکسوفون ترک Rendez-Vous VI را در فضا بنوازد.[۱۴] همچنین، ژار قصد داشت در طی یک ارتباط زنده با مک نیر در کنسرت شهر هیوستون، این آهنگ را به‌طور کامل اجرا نماید. اما این اتفاق هیچ‌گاه رخ نداد. بدین خاطر که فضاپیمای حامل این فضانورد در ۲۸ ژانویه همان سال، چند ماه قبل از کنسرت دچار حادثه گشت و تمامی سرنشینانش جان خود را از دست دادند.

در پی وقوع این حادثه، مقامات تصمیم گرفتند کنسرت ژار را لغو کنند. اما وی نپذیرفت و این برنامه را به عنوان یادبود و پیشکشی به سرنشینان فضاپیمای حادثه دیده معرفی کرد.[۱۴] ترک last Rendez-Vouz توسط کرک والوم ضبط شد و نام جایگزین «Ron’s Piece- قطعه ران» را بر خود گرفت.

به خاطر دارم تنها چند لحظه قبل از پرواز، ران با من که در پاریس بودم تماس گرفت و گفت: «همه چی درسته … یه هفته دیگه می‌بینمت … در تلویزیون منو موقع بلندشدن از زمین ببین …» همواره یاد چهره و لبخند ران در قلبم باقی است.[۱۴]

بالاخره در شامگاه ۵ آوریل ۱۹۸۶ شهر هیوستون میزبان ژان میشل ژار گشت. عنوان کنسرت نیز «Rendez-vous Houston: A City in Concert» (شهری در کنسرت) بود.[۱۵] حدود دو هزار پروژکتور تصاویر مختلفی را بر روی ساختمان‌های شهر نشان می‌دادند و تصاویری به طول ۳۷۰ متر بر روی آسمان خراش‌های هیوستون دیده می‌شد. همچنین آتش‌بازی‌ها و نمایش‌های لیزری فراوان چهره تمام شهر را نورانی کرده بود.[۱۶] در این کنسرت بیش از یک و نیم میلیون نفر تماشاگر شرکت داشتند که باعث شدند ژار رکورد قبلی خود در گینس را بشکند و بار دیگر نامش در کتاب رکوردها ثبت گردد.[نیازمند منبع] این برنامه و نمایش آتش‌بازی همراه آن به قدری تأثیربرانگیز بود که یک بزرگراه نزدیک محل برگزاری کنسرت در تمام مدت پخش آن، به دلیل توقف ماشین‌ها بسته شده بود. «قطعه ران» نیز توسط کرک والوم اجرا شد.[نیازمند منبع]

چند ماه بعد، حدود هشتصد هزار نفر شاهد اجرای کنسرت ژار در شهر لیون به مناسبت ورود پاپ ژان پل دوم بودند. پاپ این کنسرت را از ساختمان کلیسای جامع لیون تماشا کرد.[۱۷]

آتش‌بازی کنسرت ژار در انگلستان

در سال ۱۹۸۸ ژار ششمین آلبوم استودیویی خود به نام Revolutions را منتشر نمود. این آلبوم حاوی سبک‌های متفاوتی است و از موسیقی عربی و شرقی نیز در آن استفاده شده‌است.[۱۸] از روی ترک ششم این آلبوم به نام Revolutions نماهنگی ساخته شد که اجرای این آهنگ را در کنسرت داکلند وی در انگلستان نشان می‌دهد و در لابلای پخش تصاویر کنسرت، تصاویری از انقلاب‌های سرتاسر دنیا به خصوص انقلاب ۵۷ ایران دیده می‌شود.[۱۹] در این آهنگ، ژار که برای اولین بار به عنوان ووکال در آهنگ‌هایش حاضر شده‌است، با استفاده از کلماتی کلیدی و ساده، به بیان برآورده نشدن خواسته‌های مردم از یک انقلاب و تفاوت شرایط قبل و بعد از انقلاب می‌پردازد.[۲۰] در سال ۱۹۸۸ ژار کنسرت خود را در داکلند انگلستان اجرا کرد. این کنسرت همراه با مشکلات بسیار زیادی بود.

دهه۹۰ میلادی

در سال ۱۹۹۰ ژار با الهام از فعالیت‌های اقیانوس شناس و پژوهشگر فرانسوی، ژاک ایف کوستو، آلبوم Waiting for Cousteau را منتشر ساخت.[۲۱] چندی بعد در روز باستیل، کنسرتی را در میدان لا دفانس پاریس برگزار نمود که این کنسرت نیز بار دیگر رکورد جهانی قبلی خود او را شکست. حدود دو میلیون نفر بازدیدکننده این برنامه بودند.[۲۲] یک سال بعد، ژار تصمیم داشت کنسرتی را در روز خورشیدگرفتگی ۱۱ ژوئیه در جوار اهرام تئوتیهواکان مکزیک برگزار نماید که هیچ‌گاه به سرانجام نرسید: تجهیزات لازم به موقع به مکزیک نرسیدند و کشتی‌ای که وسایل مورد نیاز برای درست کردن صحنه هرم مانند اجرای برنامه را حمل می‌کرد در اقیانوس غرق شد. در سال ۱۹۹۱ آلبوم Images-the best of Jean Michel Jarre را منتشر کرد. این آلبوم شامل تعدادی از بهترین کارهای وی و سه ترک جدید است.[۲۳]

در سال ۱۹۹۳، ژار آلبوم Chronologie (تلفظ کرونولوژی به معنای گاه‌نگاری) را روانه بازار ساخت. این آلبوم اولین اثر ژان میشل ژار است که با الهام از موسیقی تکنو ساخته شده‌است و با تکیه بر همان نگاه موسیقایی به کار گرفته شده در آلبوم‌های اکسیژن و اکینو ضبط گردیده‌است. در این آلبوم استفاده از ابزار آلات جدید موسیقی شامل Roland JD-۸۰۰ و Kurzweil-k۲۰۰۰ در کنار ابزار قبلی دیده می‌شود. پس از انتشار این آلبوم، وی نخستین تور بزرگ جهانی خویش را آغاز کرد.[۲۴] ژار در مورد این آلبوم می‌گوید:

کاری که برای ساخت کرونولوژی انجام دادم شبیه ساخت اکسیژن بود. من از سینت سایزرهای قدیمی دهه ۷۰ مثل سینت سایزر Moog در کنار دستگاه‌های دیجیتال و کمی موسیقی دنس دهه ۹۰ استفاده کردم. در حقیقت، کرونولوژی مخلوطی از موسیقی دهه ۹۰ و دهه ۷۰ است.[۲۴]

کمی بعد از انتشار این آلبوم، ژار سری کنسرت‌های Europe in concert (اروپا در کنسرت) را در شهرهایی چون: لوزان، مونت سنت میشل، لندن، منچستر، بارسلونا، سویا و کاخ ورسای در نزدیکی پاریس اجرا نمود. این برنامه‌ها همچون قبل شامل نورپردازی، آتش‌بازی و تصویرسازی به وسیلهٔ لیزر بودند.[۲۵] در ادامه این تور در ۱۱ مارس ۱۹۹۴، ژار کنسرتی را در هنگ کنگ به مناسبت افتتاح استادیوم جدید این شهر برپا کرد.[۲۶]

کنسرت ژار در بروکسل سال ۱۹۹۳

در سال ۱۹۹۵ در روز باستیل، ژار کنسرتی را به مناسبت پنجاهمین سالروز افتتاح یونسکو در مقابل برج ایفل برگزار کرد.[۲۷] (گفتنی است ژان میشل ژار از تاریخ ۲۴ می۱۹۹۳ تاکنون سفیر حسن نیت یونسکو در زمینه‌های محافظت از محیط زیست (آب، بیابان زدایی، انرژی‌های تجدیدپذیر)، جوانان و شکیبایی و نگهداری از میراث جهانی یونسکو می‌باشد.[۲۸]) این برنامه باز هم همراه با آتش‌بازی‌ها و نورپردازی بسیار ویژه برای برج ایفل بود.[۲۷] ژار همچنین در همان سال آلبوم JarreMix را منتشر کرد که شامل تعدادی از مهم‌ترین آثارش است.[۲۹]) در سال ۱۹۹۷، در حالی که بیش از بیست سال از انتشار آلبوم اکسیژن می‌گذشت ژار سری دوم آهنگ‌های اکسیژن را با نام آلبوم اکسیژن ۷–۱۳ ضبط کرد. وی در این اثر پس از اینکه مدت‌ها با وسایل دیجیتال موسیقی کار می‌کرد بار دیگر به سمت سینت سایزرهای آنالوگ خود در دهه ۷۰ بازگشت.[۳۰] او این آلبوم را به پیر شفر، استاد خود در گروه GRM که در سال ۱۹۹۵ درگذشته بود تقدیم کرد.[۳۱]

در ۶ سپتامبر ۱۹۹۷، ژار کنسرت بزرگی را در دانشگاه دولتی مسکو به مناسبت ۸۵۰ مین سالگرد تأسیس این شهر برگزار کرد. بار دیگر آسمان و خود شهر مسکو همچون مکان‌های قبلی برگزاری کنسرت‌های ژار صحنه‌ای برای تماشای نورپردازی و آتش‌بازی‌های فراوان و نمایش‌های لیزری شده بود. این روز هم‌زمان با تدفین پرنسس دایانا شده بود. از این رو ژار آهنگ مشهور Souvenir Of China (سوغات چین) خود را به او تقدیم کرد و جمعیت حاضر لحظاتی را به یاد دایانا سکوت کردند. گفتنی است حدود ۳٫۵ میلیون نفر این کنسرت را تماشا می‌کردند. همچنین در این کنسرت فیلمی از فضانوردان حاضر در ایستگاه فضایی میر برای تماشاگران پخش شد و آن‌ها از کنسرت ژار تشکر کرده و گفتند: موسیقی ژان میشل ژار موسیقی ماست.[۳۲]

در ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹، ژار یک کنسرت سه ساعته را با عنوان «دوازده رؤیای خورشید» در مصر نزدیکی جیزه برگزار نمود. این کنسرت در واقع جشنی به مناسبت شروع هزاره جدید بود و نگاهی به آلبوم بعدی ژار Metamorphoses به معنی دگرگونی‌ها نیز داشت. ژار و گروهش برای این برنامه پروژکتورهای عظیمی را برای نورپردازی بر اهرام مصر در نظر گرفته بود اما مه غلیظ آن شب بیشتر برنامه‌های آنان را دچار مشکل کرد. در این کنسرت بیش از هزار هنرمند محلی گروه ژان میشل را همراهی می‌کردند. مراسم بیش از نه و نیم میلیون دلار هزینه برداشت.[۳۳] ژار در این کنسرت اظهار داشت:

امیدوارم هزاره جدید شاهد آگاهی جهانی باشد.[۳۴]

دهه اول قرن بیست و یک

در سال ۲۰۰۰ ژار آلبوم Metamorphoses (به معنی دگرگونی‌ها) را که اولین اثرش همراه با خواننده بود، منتشر ساخت. این آلبوم ساختاری تکنو دارد و با سایر آلبوم‌های ژار کاملاً متفاوت است. به عنوان مثال در ترک "tout est bleu”(به معنی همه چیز آبی است) از صدای نویز تلفن همراه و در Love,love ,love از برنامه Macintalk برای تولید صداهای مختلف استفاده شده‌است. ژار، خود نیز در این آلبوم به عنوان خواننده حضور دارد. در ترک Hey Gagarin که خطاب به فضانورد بزرگ روسی، یوری گاگارین است؛ ژار با افکت از صدای خود به عنوان خواننده استفاده کرده‌است. همچنین در چند آهنگ دیگر نیز صدای ژار، با بیان کلماتی هر چند کوتاه در کنار صدای سایر خوانندگان شنیده می‌شود. لاری اندرسون، ناتاشا اطلس و شارون کر از جمله خوانندگانی هستند که در ساخت این آلبوم با ژار همکاری داشته‌اند.[۳۵] ژار در مورد این اثر می‌گوید:

من آلبوم اکسیژن ۷–۱۳ را دوست داشتم اما می‌دانستم پس از این آلبوم باید یک شروع تازه داشته باشم. باید در زمینه‌ای کار می‌کردم که کاملاً متفاوت باشد. Metamorphoses برای من به منزله یه شروع تازه بود، یک صفحه سفید.[۳۶]

در اول ژانویه ۲۰۰۱، ژار و تتسویا کومورو، موسیقی دان ژاپنی کنسرتی به نام Rendez-Vous in Space (به معنی قرار ملاقات در فضا) را در اکیناوای ژاپن برگزار کردند. این برنامه پیشکشی بود به نویسنده بزرگ انگلیسی آرتور سی. کلارک که از دوستان نزدیک ژار نیز به‌شمار می‌رفت. قبل از اجرای هر آهنگ قسمت‌هایی از یک مصاحبه با این نویسنده نیز در محل برگزاری کنسرت پخش می‌شد. نقطه آغازین کنسرت نیز بر اساس فیلم ۲۰۰۱: a space Odyssey (فیلم نامه از آرتور سی. کلارک) بود.[۳۷] ژار چندی بعد یک کنسرت خیریه را در آکروپولیس یونان اجرا کرد.[۳۸]

در ۶ سپتامبر ۲۰۰۲ ژار یک کنسرت را در دانمارک اجرا نمود که همراه با مشکلات زیادی بود. بارش ۲۲ میلی‌متری باران تماشاگران حاضر در محل کنسرت که یک منطقه مملو از توربین‌های بادی بود را کاملاً خیس کرد. این در حالی بود که برگزار کنندگان مراسم تنها انتظار ۴ میلی‌متر بارش را داشتند![۳۹] در هر حال این برنامه به منزله یک تغییر در سری کنسرت‌های ژار بود. در این کنسرت ژار تنها با سه تن از اعضای گروه خود و ارکستر سمفونیک آلبورگ دانمارک همراهی می‌شد که این کاهش چشم‌گیری در تعداد نوازنده‌های همراه وی بود.[۴۰] در سال ۲۰۰۲ آلبوم Sessions۲۰۰۰ منتشر شد. این آلبوم بیشتر در سبک سینت جاز است و از آلبوم‌های قبلی او متمایز است.[۴۱] و نزد منتقدین امتیازات خوبی را کسب کرده‌است.[۴۲] همچنین در سال ۲۰۰۳ ژار آلبوم Geometry of love را منتشر کرد.[۴۳]

ژار در حال نواختن هارپ لیزری در هلسینکی

در سپتامبر ۲۰۰۴، نخستین آلبوم در جهان که به شیوه فراگیر ۵٫۱ دالبی دیجیتال ضبط شده بود توسط ژان میشل ژار ضبط و روانه بازار گشت. این آلبوم که Aero نام دارد شامل چندی از مهم‌ترین کارهای وی و نیز سه ترک جدید است. همه آهنگ‌های این آلبوم به یکدیگر متصل هستند. همراه این آلبوم یک دی وی دی هم منتشر شد. در تمام مدت پخش این دی وی دی تنها یک جفت چشم (چشمان بازیگر فرانسوی، آنه پاریلاد) دیده می‌شود. به تمام آهنگ‌های این آلبوم گوش داده و در مدت پخش آلبوم از چشمان او فیلم برداری شده‌است. عکس روی کاور آلبوم نیز چشمان ژار را نشان می‌دهد.[۴۴]

در ۱۰ اکتبر سال ۲۰۰۴ ژار بازگشتی دوباره به کشور چین داشت تا به مناسبت «سال فرانسه» در چین (که به منظور مبادلات فرهنگی بین دو کشور چین و فرانسه شکل گرفته بود) دو کنسرت را اجرا نماید. کنسرت اول در منطقه شهر ممنوعه پکن و کنسرت دوم که از نظر زمانی و تعداد نوازنده بسیار محدودتر از اجرای اول بود در میدان تیان‌آنمن پایتخت چین برگزار گشت. این اجرا به صورت زنده در شبکه‌های تلویزیونی چین و نیز درنمایشگرهای مراکز خرید پکن پخش می‌شد. علاوه بر اعضای گروه ژار، ۲۶۰ نفر از نوازندگان و خوانندگان اپرا و کر چینی وی را همراهی می‌کردند. همچنین ۶۰۰ پروژکتور برای نمایش‌های نورپردازی کنسرت به کار گرفته شده بود. علاوه براجرای مشهورترین آهنگ‌های ژار و نیز سه آهنگ جدید او که همراه با آلبوم Aero وی منتشر شده بودند، تعدادی از آهنگ‌های سنتی موسیقی چین نیز در این کنسرت نواخته شد. ژار این کنسرت را در قالب یک بسته شامل دو دی وی دی (ضبط شده در حالت HD و صدای دالبی دیجیتال ۵٫۱) و یک سی دی صوتی آهنگ‌های نواخته شده در کنسرت با عنوان Jarre in China (ژار در چین) منتشر نمود.[۴۵]

در سال ۲۰۰۵ ژار کنسرت بزرگی را در منطقه Solidarnosc لهستان اجرا نمود که بیش از ۱۷۰ هزار نفر تماشاگر داشت و تعداد زیادی از نوازندگان و خوانندگان گروه کر لهستانی او را همراهی می‌کردند. او در این کنسرت آهنگ Acropolis خود را به پاپ ژان پل دوم که به تازگی درگذشته بود تقدیم کرد و پیش از اجرای آهنگ از خاطره دیدارش با پاپ در کنسرت خود در لیون سخن گفت. ژار به عنوان سفیر حسن نیت یونسکو، کنسرت رایگان Water for life (آب برای زندگی) را در مراکش اجرا کرد.[۴۶]

در سال ۲۰۰۷ وی آلبوم Teo& Tea (تئو و تیا) را روانه بازار کرد. عنوان این آلبوم با اشاره به دو شخصیت تخیلی مشابه در دو نقطه متفاوت از جهان است که یکدیگر را می‌یابند و همراه با هم می‌توانند اعمال عجیب و افسانه‌ای گوناگونی را انجام دهند. (کارتونی با عنوان دوقلوهای افسانه‌ای با همین موضوع در تلویزیون دولتی ایران پخش شده‌است) تک آهنگ Teo&Tea همراه با کلیپی انیمیشن دو ماه قبل از انتشار آلبوم در شبکه‌های اجتماعی نظیر یوتیوب، مای اسپیس و شبکه‌های تلویزیونی پخش می‌شد اما نشانی از نام سازنده اثر در هیچ‌یک از این شبکه‌ها نبود. تا اینکه با انتشار این آلبوم مشخص شد این آهنگ از چه کسی بوده‌است.[۴۷] ژار در مورد این آلبوم می‌گوید:

این آلبوم یک اشتباه بزرگ بود. یک اثر گنگ و بی‌معنی. در آن زمان من مشکلات شخصی فراوانی داشتم و سعی می‌کردم با نواختن موسیقی خود را سرگرم کنم؛ و ناگهان این آهنگ‌ها به صورت آلبوم منتشر شدند. من هیچ‌گاه چنین کاری را دوباره تکرار نخواهم کرد.[۴۸]

در نوامبر ۲۰۰۷، به مناسبت سی امین سالگرد انتشار اکسیژن ژار آلبومی را با نامOxygene – new master recording روانه بازار ساخت. این آلبوم شامل یک دی وی دی و یک سی دی است که در دی وی دی تصویری، ژار و سه تن از نوازندگان همراهش را در حال اجرای آهنگ‌های اکسیژن در یک صحنه بدون تماشاگر نشان می‌دهد. ژار در اجرای این آهنگ‌ها از سینت سایزرهای قدیمی خود نیز استفاده کرده‌است. همچنین موومان‌های اصلی به وسیله سه آهنگ به نام Vibration به یکدیگر متصل شده‌اند. دی وی دی این کنسرت بدون تماشاگر به صورت سه بعدی هم موجود است.[۴۹]

در سال ۲۰۰۹ ژار کارگردان هنری World Sky Race شد. هدف این برنامه که از سوی سازمان یونسکو طرح‌ریزی شده‌است ارتقای حفاظت از محیط زیست و استفاده از کشتی‌های هوایی پرشده از گازهای سبک‌تر از هوا برای کاهش آلودگی و فشار هوای ناشی از نقل و انتقالات هوایی است.[۵۰] همچنین در این سال، وی سفیر حسن نیت یونسکو به مناسبت سال جهانی ستاره‌شناسی شد.[۵۱]

دهه دوم قرن بیست و یک

در یک مه۲۰۱۰ ژار مرحله دوم از تور ۲۰۰۹–۲۰۱۰ خود را آغاز نمود. همچنین چندی بعد در تاریخ ۳۰ مه۲۰۱۱ آلبومی را با نام Essentials &Rarities منتشر نمود که شامل دو سی دی است. سی دی اول شامل مشهورترین آثار و سی دی دوم شامل کارهای او قبل از اکسیژن است.[۵۲]

در یک ژوئیه ۲۰۱۱ کنسرت بزرگی را در موناکو به مناسبت ازدواج سلطنتی شاهزاده آلبرت دوم و همسرش شارلین برگزار کرد.[۵۳]

تکنولوژی ژار

در سال ۲۰۰۵ مؤسسه تحقیقاتی تکنولوژی ژار با هدف به کار بستن چند دهه فعالیت‌ها و تحقیقات ژان میشل ژار در زمینه صوت و تصویر و استفاده از آن در محصولات صوتی خانگی تأسیس شد. یکی از مشهورترین تولیدات این مؤسسه، یک سیستم صوتی کوچک است که قابلیت پخش صدا با بهترین کیفیت را دارد و به انواع لپ‌تاپ، ام پی تری پلیر و … و نوعی از گوشی‌های همراه متصل می‌شود.[۵۴]

زندگی شخصی

ژار در میلان- سال ۲۰۰۸

ژار از ابتدای فعالیتش و ساخت آلبوم les Granges Blues تا به امروز همواره از دور بودن از پدرش موریس ژار و اینکه رابطه نزدیکی با وی نداشته ابراز نارضایتی می‌کرده‌است. وی در مصاحبه‌ای با روزنامه Independent انگلستان در سال ۲۰۰۴ گفته‌است:

من و پدرم هیچ‌گاه به یک رابطه واقعی با یکدیگر نرسیدیم. ما شاید در کل ۲۰ تا ۲۵ بار یکدیگر را ملاقات کرده باشیم. وقتی به سن من باشی و بتوانی تعداد دفعاتی که پدرت را دیده‌ای بشماری … وقتی یکی از والدینت می‌میرد تو غمگین می‌شوی اما حس غیابش خیلی سخت است و برای من مدت زیادی طول کشید تا توانستم با آن کنار بیایم.[۲]

همچنین وی در مصاحبه با مجله London Evening Standard در سال ۲۰۱۰ گفت:

پدرم برای من دو بار فوت کرد. یک بار هنگامی که من و مادرم را ترک کرد و یک بار هنگامی به راستی درگذشت.[۵۵]

اما ژار همواره از رابطه خوبش با مادرش یاد می‌کرد و از علاقه فراوانش به وی سخن می‌گفت. او در ادامه مصاحبه‌اش با Evening Standard گفته: او همواره سعی می‌کرد جای خالی پدرم را برای من پر کند گرچه کار خیلی سختی بود.[۵۵] اما با همه این نارضایتی‌ها، ژار در سال ۲۰۰۹ در مصاحبه اش با شبکه بی‌بی‌سی پس از فوت موریس ژار، از توانایی‌های ویژه وی در ساخت موسیقی فیلم صحبت کرد و گفت که تورهای آینده‌اش را با این هدف آغاز می‌کند که نام او را به گوش همه مردم جهان برساند.[۵۶] ژار دو فرزند به نام‌های امیلی شارلوت متولد۱۹۷۵ و دیوید متولد۱۹۷۷ دارد. همچنین سرپرستی سه فرد دیگر را نیز قبول کرده‌است.[۵۵]

جوایز و افتخارات

• ۱۹۷۶-مرد سال مجله People
• ۱۹۷۹- ثبت رکورد در رکوردهای جهانی گینس به دلیل برگزاری بزرگ‌ترین کنسرت در میدان کنکورد
• ۱۹۸۱-عضو افتخاری کنسرواتور موسیقی پکن
• ۱۹۸۵ و ۱۹۸۶- آلبوم بی کلام سال توسط Victoires de la musique برای آلبوم‌های Zoolook و Rendez-Vouz
• ۱۹۸۷- ثبت رکورد در رکوردهای جهانی گینس به دلیل برگزاری بزرگ‌ترین کنسرت Rendez-Vous Houston
• ۱۹۸۷- مرد سال موسیقی اروپا توسط مجله People
• ۱۹۹۰-ثبت رکورد در رکوردهای جهانی گینس به دلیل برگزاری بزرگ‌ترین کنسرت Paris La Defanse
• ۱۹۹۳- سفیر حسن نیت یونسکو
• ۱۹۹۵- کسب نشان شوالیه لژیون دونور از دولت فرانسه
• ۱۹۹۷- ثبت رکورد در رکوردهای جهانی گینس به دلیل برگزاری بزرگ‌ترین کنسرت با سه و نیم میلیون تماشاگر در مسکو
• ۱۹۹۸- جایزه پلاتینیوم IFPI
• ۲۰۰۵-جایزه مرد سال گدانسک
• ۲۰۰۶- دریافت جایزه تلویزیون لهستان برای اجرای کنسرتSolidarnosc
• ۲۰۰۸- کسب دکترای افتخاری از دانشگاه مندلیف روسیه
• ۲۰۱۰- دریافت جایزه یک عمر فعالیت توسط مجله MOJO
• ۲۰۱۱- کسب نشان افسر لژیون دونور از دولت فرانسه

همچنین به پاسداشت فعالیت‌های هنری ژان میشل ژار و استفاده از ابزارآلات الکترونیک، یک سیارک که در سال ۱۹۴۲ کشف شد به نام Jarre4422 نام‌گذاری شده‌است.

موسیقی دانان جهانی

جنگو راینهارت

 

جنگو راینهارت
راینهارت در ۱۹۴۶
اطلاعات پس‌زمینه
نام شناسنامه‌ای	Jean Reinhardt
زادگاه	۲۳ ژانویهٔ ۱۹۱۰ Liberchies، پون-ا-سل، بلژیک
تاریخ مرگ	۱۶ مهٔ ۱۹۵۳ (۴۳ سال) فونتنبلو، فرانسه
سبک	جاز، gypsy jazz (also: Gypsy swing, Hot club jazz or Jazz manouche), بیباپ، Romani music
حرفه‌(ها)	گیتارنواز، آهنگساز
سازها	گیتار، ویولن، بانجو
سال‌های فعالیت	۱۹۲۸–۱۹۵۳
همکاری‌های مرتبط	استفان گراپلی، Quintette du Hot Club de France

ژان باتیست راینهارت (۱۹۱۰–۱۹۵۳) معروف به جنگو راینهارت (Django Reinhardt) نوازنده گیتار جاز کولی‌تبار بلژیکی بود.

او از نخستین نوازندگان اروپائی موسیقی جاز و یکی از مهم‌ترین نوازندگان گیتار جاز بود.

یک چارچوب نرم‌افزاری تحت وب آزاد و متن‌باز با نام جنگو از نام وی گرفته شده است.

موسیقی دانان ایرانی

بهنام صفوی

 

بهنام صفوی
اطلاعات
نام اصلی	بهنام صفوی
تولد	۱۵ تیر ۱۳۶۲ (۳۵ سال) شیراز
ملیت	ایران
مرگ	۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۸[۱]
سبک‌(ها)	پاپ
حرفه(ها)	خواننده، آهنگساز، تنظیم کننده
ساز(ها)	پیانو، کوبه‌ای، کیبورد، گیتار
سال‌های فعالیت	به‌طور رسمی از سال ۱۳۸۵ تاکنون
ناشرین	پویا موزیک (۱۳۸۸)، آوای هنر (۱۳۹۱) و (۱۳۹۳)، اکسیر نوین (۱۳۹۵)
سازهای برجسته
پیانو، کیبورد، کوبه‌ای
آلبوم معروف	عشق من باش
جایزه(ها)	بهنام صفوی به عنوان پدیده موسیقی سال ۱۳۹۸ معرفی شد و آلبومش (عشق من باش) جزء پرفروش‌ترین آلبوم‌های موسیقی پاپ قرار گرفت.

بهنام صفوی (زاده ۱۵ تیر ۱۳۶۲ در شیراز-درگذشته ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۸ در اصفهان)، خواننده موسیقی پاپ ایرانی بود. وی پس از تولد به بندر ماهشهر رفت و تا ۱۶ سالگی در آنجا زندگی کرد. تحصیلاتش در مقطع کارشناسی رشتهٔ مهندسی عمران بود و در تهران زندگی می‌کرد.[۲] موسیقی را از دوران کودکی با ساز پیانو به صورت خودآموز آغاز کرد؛ سپس به فراگیری سازهای کوبه‌ای پرداخت. نخستین آلبومش را با نام عشق من باش در سال ۱۳۸۸ روانه بازار کرد. بهنام صفوی جزو بهترین خوانندگان پاپ به‌شمار می‌رفت و برگزاری کنسرت‌های متعدد داخلی و خارجی از فعالیت‌های او بود. وی در سال ۱۳۸۵ قطعه تمنا را منتشر کرد که مورد استقبال فراوان قرار گرفت و همین انگیزه‌ای برای تولید آلبوم اولش (عشق من باش) شد.[۳][۴] بهنام صفوی یکی از ستارگان جوان موسیقی پاپ ایران بود و طرفداران زیادی داشت.[۴][۵][۶]

محتویات

بیماری

وی از سال ۱۳۹۲ دچار ضایعهٔ مغز شده بود که با پیشرفت این بیماری در صبح ۲۹ تیرماه ۱۳۹۴ مجبور به عمل جراحی سختی شد. حال بهنام صفوی بعد از عمل در ایران بسیار بهتر شده بود و حتی آلبوم جدید خودش به نام (معجزه) را هم منتشر کرد و کنسرت‌ها و اجراهای زیادی را هم برگزار نمود. همچنین چندین تک آهنگ را هم بعد از عمل خود منتشر کرد ولی در سال ۱۳۹۶ دوباره بیماری بهنام صفوی تشدید شد و این‌بار برای درمان به آلمان سفر کرد و توسط مجید سمیعی در بیمارستان INI هانوفر آلمان تحت عمل جراحی دوباره قرار گرفت. بهنام صفوی بعد از عمل جراحی خود در آلمان به ایران بازگشت.[۷][۷] بهنام صفوی در تاریخ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۸ و پس از تحمل شش سال بیماری در بیمارستان میلاد اصفهان درگذشت.[۸]

ترانه‌شناسی

آلبوم‌ها

نام آلبوم	انتشار	توضیحات	تعداد قطعات
بگو دوستم داری	۱۳۸۳	غیررسمی	۹ قطعه
عشق من باش	۱۳۸۸	رسمی	۹ قطعه
آرامش	۱۳۹۱	رسمی	۹ قطعه
فوق‌العاده	۱۳۹۳	رسمی	۱۱ قطعه
معجزه	۱۳۹۵	رسمی	۱۳ قطعه

۱۳۸۳ - آلبوم (غیررسمی) بگو دوستم داری

نام

بهونه

خورشید روز

پس کوچه

آشنا

خسته

بگو دوستم داری

خواهش

من و تو

ماه من

۱۳۸۸ - آلبوم عشق من باش

نام	ترانه‌سرا	آهنگساز	تنظیم
عشق من باش	زانیار خسروی	بهنام صفوی	سیروان خسروی
خسته شدم	ساغر شفیعی	بهنام صفوی	سیروان خسروی
غرور	رضا ناظری	حمید عسکری	سیروان خسروی
تمنا	ساغر شفیعی	بهنام صفوی	بهنام صفوی
رفیق نیمه راه	شهرزاد طباطبایی	بهنام صفوی	سیروان خسروی
بی تو امشب	زهرا کلاته	بهنام صفوی	بهنام صفوی
تبریک	علی بحرینی	شهاب رمضان	سیروان خسروی
بی‌قرار	ساغر شفیعی	بهنام صفوی	بهنام صفوی
دل خسته	رضا ناظری	بهنام صفوی	بهنام صفوی

۱۳۹۱ - آلبوم آرامش

نام	ترانه‌سرا	آهنگساز	تنظیم
دلتنگتم	محمد کاظمی	بهنام صفوی	سیروان خسروی
دست خودم نیست	محمد کاظمی	بهنام صفوی	سیاوش صدری
کاش خدا منو ببینه	دانیال طهماسبی	بهنام صفوی	سیروان خسروی
آرامش	مریم اسدی	بهنام صفوی	بهنام صفوی
چه بی‌اندازه میخوامت	مریم اسدی	بهنام صفوی	سیروان خسروی
عشق بی نظیر	محمد کاظمی	بهنام صفوی	زانیار خسروی
خاطره‌های قدیم	امیر ارجینی	شهاب رمضان	بهنام صفوی
باور	پگاه موسوی	شهاب رمضان	زانیار خسروی
پشیمونم	محمد کاظمی	بهنام صفوی	امیر عظیمی

۱۳۹۳ - آلبوم فوق‌العاده

نام	ترانه‌سرا	آهنگساز	تنظیم
فوق‌العاده	محمد کاظمی	بهنام صفوی	کوشان حداد
خاطره	محمد کاظمی	بهنام صفوی	غلامرضا صادقی بهنام صفوی
اولین قرار	محمد کاظمی	بهنام صفوی	کوشان حداد
فهمید	محمد کاظمی	بهنام صفوی	کوشان حداد
آشتی	محمد کاظمی	بهنام صفوی	غلامرضا صادقی بهنام صفوی
بگو آره	محمد کاظمی	بهنام صفوی	غلامرضا صادقی
رفیقم باش	محمد کاظمی	بهنام صفوی	غلامرضا صادقی بهنام صفوی
یادته	محمد کاظمی	بهنام صفوی	غلامرضا صادقی
چند بار عاشق شدی	مریم اسدی	بهنام صفوی	غلامرضا صادقی بهنام صفوی
سوء تفاهم	محمد کاظمی	بهنام صفوی	کوشان حداد
چقدر خوبه	محمد کاظمی	بهنام صفوی	بهنام صفوی

۱۳۹۵ - آلبوم معجزه

نام	ترانه‌سرا	آهنگساز	تنظیم
کافیه	روزبه بمانی	بهنام کریمی	بهروز صفاریان
وقته عشقه	مهرزاد امیرخانی	فرشید ادهمی	معین راهبر
معجزه	روزبه بمانی	بهنام صفوی	معین راهبر
دنیامو عوض کن	محمد کاظمی	امیر علی زمانیان	مهران عباسی
چه حال خوبیه	حسین غیاثی	بهنام صفوی	معین راهبر
زیر یک سقف	حسین غیاثی	بهنام کریمی	بهنام کریمی
شوخی ندارم	محمد کاظمی	بهنام صفوی	مهران عباسی
حسود	محمد کاظمی	محمد کاظمی	حامد برادران
چه سودی می‌بری	مریم اسدی	بهنام صفوی	حامد برادران
دنیا به من نیومده	امین بامشاد	بهنام صفوی	آرون حسینی
حیف	محمد کاظمی	بهنام صفوی	حامد برادران
فرصت کمه	دکتر افشین یداللهی	سیروان خسروی	غلامرضا صادقی
خدا	محمد کاظمی	صادق نورانی	غلامرضا صادقی

تک‌آهنگ‌ها

• حواست نیست
• خوشبختی (همراه با: آیهان)
• الهی
• دعا می‌کنم
• ناموس
• تب
• ای جان
• سؤال
• همین حوالی
• احساس عجیب
• نامه عشق
• وقتی تو باشی
• خاک تب دار
• بهترین روز خدا
• تولد دوباره
• سراب
• مجنون
• طاقت ندارم
• دلگیر
• اخراجی‌ها ۳ (نماهنگ اخراجی‌ها ۳)
• محرم اسرار (همراه با شهرام شکوهی)
• تو نزدیکی (همراه ب علی اصحابی، فرزاد فرزین)
• یادگاری (همراه با شهاب رمضان)
• دیوونه بازی (همراه با شهاب رمضان)
• هنوزم عاشقتم (همراه با شهاب رمضان)

تنظیم و آهنگ‌سازی برای دیگر خوانندگان

نام	خواننده	ترانه‌سرا	آهنگ‌ساز	تنظیم‌کننده
طعنه	حمید عسکری	فرهاد زارع	فرهاد زارع	بهنام صفوی
کی عوض شده	حمید عسکری	حمید عسکری	حمید عسکری	بهنام صفوی
باور	حمید عسکری	فرهاد زارع	فرهاد زارع	بهنام صفوی
چشمای تو	حمید عسکری	محمد کاظمی	شهاب رمضان	بهنام صفوی
چشمان سیاه	احسان آریا	زانیار خسروی	بهنام صفوی	بهنام صفوی
کاش تو دنیای تو بودم	احسان آریا	محمد بکرانی	بهنام صفوی	فرهاد زارع
چه مهربون	احسان آریا	مریم اسدی	بهنام صفوی	بهنام صفوی
آلبوم ماه غریب	مهدی عبدلی	جمعی از ترانه سرایان	احمد ذکریایی	بهنام صفوی
سرگشته	حسین کشتکار	فایز دشتی	بهنام صفوی	بهنام صفوی
شبای سرد	علی پوریان	میلاد لطیفی	بهنام صفوی	بهنام صفوی
خلوت شب	افشین سپهر	بیتا ریاحی	بهنام صفوی	بهنام صفوی
در انتهای شب	افشین سپهر	اهورا ایمان	بهنام صفوی	بهنام صفوی
خاطره	افشین سپهر	روح‌انگیز بنیادلو	بهنام صفوی	بهنام صفوی
سر ابن کوچه	افشین سپهر	زهرا کلاته	امید حجت	بهنام صفوی
قاب عکس	افشین سپهر	بیتا ریاحی	افشین سپهر	بهنام صفوی
طعم مستی	افشین سپهر	شهاب افشار	افشین سپهر	بهنام صفوی
گلکم	افشین سپهر	بیتا ریاحی	بهنام صفوی	بهنام صفوی
پیش‌درآمد ماتم عشق	افشین سپهر	_________	بهنام صفوی	بهنام صفوی
ماتم عشق	افشین سپهر	روح‌انگیز بنیادلو	افشین سپهر	بهنام صفوی
عجب حوصله داری	افشین سپهر	داریوش ایزد پور	بهنام صفوی	بهنام صفوی
وقتی نیستی(انتظار)	افشین سپهر	سعید سادات	بهنام صفوی	بهنام صفوی
آهویی دارم خوشگله	گروه کودک	رضا نقابت	بنیامین بهادری	بهنام صفوی
آلبوم زیباترین رنگین کمان	شخصیت عروسکی (چرا)	رضا نقابت	رضا نقابت	بهنام صفوی

موزیک ویدئوها

ردیف	نام موزیک ویدئو	توضیحات
۱	تمنا
۲	دلتنگتم
۳	بگو آره
۴	معجزه
۵	سؤال	برای تیتراژ
۶	دعا می‌کنم	برای تیتراژ
۷	خدا	برای تیتراژ
۸	اخراجی‌های ۳	برای تیتراژ
۹	آرامش	نماهنگ
۱۰	پشیمونم
۱۱	کاش خدا منو ببینه	نماهنگ
۱۲	چه بی‌اندازه میخوامت	نماهنگ
۱۳	عشق من باش	نماهنگ
۱۴	همین حوالی	نماهنگ

 

موسیقی دانان جهانی

یوهانس برامس

 

یوهانس برامس
اطلاعات
تولد	۷ مهٔ ۱۸۳۳ هامبورگ، آلمان
ملیت	آلمانی
مرگ	۳ آوریل ۱۸۹۷ (۶۳ سال) وین، اتریش
سبک‌(ها)	رمانتیک

یوهانِس برامس (به آلمانی: Johannes Brahms) (آلمانی: [joˈhanəs ˈbʁa:ms]) (زادهٔ ۷ مهٔ ۱۸۳۳ – درگذشتهٔ ۳ آوریل ۱۸۹۷)، موسیقی‌دان بزرگ آلمانی در سبک رمانتیک است. او در شهر هامبورگ آلمان چشم به جهان گشود و در شهر وین در اتریش ساکن شد.

موسیقی‌پژوهان در تاریخ از یوهانِس برامس، یوهان سباستیان باخ، و لودویگ فان بتهوون به‌عنوان سه آهنگساز بزرگ (به انگلیسی: the Three Bs) نام برده‌اند.

محتویات

زندگی

یوهانس برامس در سال ۱۸۳۳ در شهر هامبورگ آلمان در خانواده‌ای فقیر به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی موسیقی را نزد پدرش که نوازنده کنترباس بود فرا گرفت.

برامس با ویولونیست‌های مشهوری چون رمنی و یواخیم آشنا شد و در طول این آشنایی بود که رمنی موسیقی محلی مجارستان را به برامس معرفی کرد و تحت تأثیر آن برامس رقص‌های مجار خود را نوشت.

شومان در سالهای آخر عمرش در گاهنامه جدید موسیقی نوشتاری تحت عنوان راه‌های نو راجع به برامس نوشت و او را نابغه اعلام کرد که در نتیجه توجه بسیاری را به آثار او معطوف ساخت. با مرگ کلارا در سال ۱۸۹۶ ضربه مهلکی بر برامس وارد آمد و از این به بعد بود که برامس هر چه بیشتر خود را در آستانه مرگ احساس می‌کرد. تحت تأثیر این احساس بود که برامس با وقارترین لیدهایش به نام چهار آواز جدی و پرلودهای کورال را برای ساز ارگ نوشت.

همان گونه که جریان موسیقی رمانتیک نیمه نخست سده نوزدهم در آثار واگنر به حد کمال خود رسید. هم‌زمان با آن جریان موسیقی رمانتیک –کلاسیک مندلسون و در اواخر شومان در آثار برامس به حد نهایی و کمال مطلوب انجامید. هر دو نابغه بزرگ قرن نوزدهم، واگنر و برامس از نظر سبک موسیقایی دقیقاً در نقطه مقابل یکدیگر قرار داشتند و در موسیقی آن‌ها به ندرت عوامل مشترکی یافت می‌شود.

بدون شک برامس یکی از برجسته‌ترین آهنگسازان رمانتیک به‌شمار می‌آید و موسیقی پژوهان از سه «ب» در تاریخ، باخ، بتهوون و برامس به عنوان سه آهنگساز بزرگ نام برده‌اند.

یکی از خصوصیات برجسته موسیقی رمانتیک گرایش به موسیقی فولکوریک است و برامس نیز یکی از آهنگسازانی است که به موسیقی فولکوریک آلمانی علاقه شدیدی داشت و در نتیجه بیشتر نغمه‌های‌سازی و آوازی او رنگ و بوی آهنگ‌های محلی را دارند.

برامس جوان چند کنسرت عمومی اجرا کرد، اما به عنوان یک پیانیست مشهور نشد؛ گرچه بعداً او در زندگی‌اش نخستین نمایش از پیانو کنسرتو شماره یک در سال ۱۸۵۹ و پیانو کنسرتو شماره دو در سال ۱۸۸۱ را اجرا کرد.

برامس دست به کار تصنیف موسیقی شد، اما کوششهای او توجه کسی را جلب نکرد، تا اینکه او با ادوراد رم نی در سال ۱۸۵۳ در یک تور، کنسرت را ادامه داد. در این تور اوبا ژوزف یواخیم، فرانتس لیست و بعداً با آهنگساز بزرگ آلمانی روبرت شومان آشنا شد.

گرچه ادوارد رم نی از کوتاهی برامس نسبت به احترام به لیست دلخور شده بود اما در دربار وایمار، جایی که لیست موسیقیدان آن دربار بود، قطعه سونات B minor را صمیمانه اجرا کرد.

بسیاری از دوستان برامس ذکر کرده‌اند که ادوارد رم نی، شخصیت درباری لهستانی، از برامس جوان انتظار داشت که با تمرینهای عمومی همنوایی کند و مودبانه یک قطعه مشهور را تحسین نماید که برامس در انجام دادن یا ظاهر نشدن هر دو موفق نشد بنابراین با فروتنی تحسین کرد. او به برامس گفت که دوستی آن‌ها باید خاتمه پیدا کند هر چند روشن نبود که آیا دلیل آن، بی‌احترامی بودکه به لیست شده بود یا چیز دیگری.

به هر حال یواخیم یکی از نزدیکترین دوستان او شده بود، و شومان، با مقاله‌هایش نقش مهمی را در هوشیار کردن همگان برای قطعه هنری که مرد جوان می‌نواخت ایفا نمود و بدینوسیله از برامس جوان پشتیبانی کرد؛ بنابراین برامس با همسر شومان آشنا شد، کلارا آهنگساز و پیانیست که ۱۴ سال از او بزرگ‌تر بود، با کسی که تمام عمر با او ادامه داد، با هیجانات احساساتی، اما همیشه ارتباط افلاطونی داشت. برامس هرگز ازدواج نکرد.

او در سال ۱۸۶۲ بطور دائم در وین اقامت نمود و کاملاً تمرکز بر آهنگسازی را شروع کرد. سرانجام برامس یک شهرت قوی را بنا نمود، و به زندگی خود به‌عنوان یک آهنگساز بزرگ نگریست. این ممکن است بالاخره به او اطمینان داده تا تکمیل‌کننده اولین سمفونی اش باشد؛ بنابراین از سه سمفونی دیگر برای ترقی پیروی کرد (۱۸۷۷، ۱۸۸۳، ۱۸۸۵).

برامس سفرهای متعددی کرد، هم برای تجارت (تورهای کنسرت) و تفریح. او اغلب در فصل بهار ایتالیا را می‌دید؛ و معمولاً به‌دنبال یک مکان روستایی خرم بود برای آهنگسازی در تابستان.

در سال۱۸۹۰، برامس ۵۷ ساله تصمیم گرفت آهنگسازی نکند. به هر حال معلوم بود، که نمی‌تواند از تصمیمش اطاعت کند؛ و در سالهای پیش از مرگش تعدادی از شاهکارهایش را تولید کرد، شامل دو سونات کلارینت اپوس ۱۲۰ (۱۸۹۴)، و چهار آواز مهم اپوس ۱۲۱ (۱۸۹۶)

نخستین سفر برامس برای اجرای کنسرت در بیست سالگی، این اقبال را برایش فراهم آورد که بتواند با دو تن از برجسته‌ترین آهنگسازان معاصر خود یعنی فرانتز لیست و روبرت شومان دیدار کند. چون برامس پرورده آموزه‌های سنتی و محافظه کارانه بود، آثار لیست به نظرش گزافه گویی و فقدان فرم می‌آمد. اما در عوض، شومان کسی بود که جریان زندگی هنری و شخصی برامس را شکل بخشید. پس از چندی رفت‌وآمد در منزل روبرت و کلاراویک شومان در بحبوحه زندگی پرفرزند شومان و ناراحتی‌های عصبی روبرت و بستری او در آسایشگاه روانی، برامس به کمک کلارا آمد و هنگامی که کلارای پیانیست برای تأمین معاش به سفر و اجرای کنسرت می‌پرداخت به مراقبت از کودکان گذراند. وی پس از دو سالی که در منزل شومان سکنی گزیده بود رفته رفته به کلارا که چهارده سال از او بزرگتر بود، علاقه‌مند می‌شد، کشاکش روحی برامس میان وفاداری به روبرت و شیفتگی نسبت به کلارا می‌تواند سبب خلق آثار توفانی او در این دوران بوده باشد. پس از مرگ شومان ازدواج کلارا و برامس امکانپذیر بود، اما این دو با یکدیگر ازدواج نکردند و از آنجا که بسیاری از نامه‌هایشان را از میان بردند، هیچ‌گاه نخواهیم دانست که میان آن‌ها چه گذشته‌است. چند ماه پس از مرگ شومان، هر یک از آنان به راه زندگی خود رفت، اما تا پایان عمر دوستانی صمیمی ماندند. برامس هرگز ازدواج نکرد و برای او چنان‌که می‌نویسد کلارا شومان «زیباترین تجربه زندگی» بود.[۱]

مرگ

در سال ۱۸۹۶ هنگامی که کلارا شومانِ محبوب برامس به بستر مرگ افتاد، اندوه او در غالب اثری محصورکننده به نام «چهار آثار جدی»، که بر متن‌هایی از کتاب مقدس ساخته بود، تجسم یافت. در هفتم مارس ۱۸۹۷ برای شنیدن اجرای سمفونی چهارم خود به سختی در تالار کنسرت حضور یافت و حضار و نوازندگان ارکستر از او ستایشی عظیم به عمل آوردند. کمتر از یک ماه بعد برامس در شهر زنترالفریدهف (قبرستان مرکزی) در شصت و چهار سالگی به خاک سپرده شد.

مهم‌ترین آثار برامس

در سال ۱۸۵۹ کنسرتو پیانوی شماره ۱ را ساخت که از نظر ارکستر اهمیت بسیار داشت و عده‌ای از منتقدین آن را «سمفونی همراه با پیانو» نام نهادند.

موسیقی پیانویی

سه سونات، والس‌ها، رقصهای مجار، چهار بالاد، راپسودی‌ها، هفت فانتزی، سه اینترمتسو، واریاسیویی بر روی تم‌های شومان، پاگانینی و هندل. موسیقی پیانویی برامس حاوی گرمی احساس، هارمونی غنی و قوی رمانتیک هاست ولی در بیانی کلاسیک.

• آثار مجلسی

موسیقی آوازی

حدود ۲۶۰ لید و تعداد زیادی تنظیم آهنگ‌های محلی آلمانی، ازمهم‌ترین لیدهای برامس «چهار آواز جدی»، رکوئیم آلمانی راپسودی برای صدای آلتو را می‌توان نام برد.

• آثار ارکستری (سازگانی)

موسیقی مجلسی

اصولاً آهنگسازان رمانتیک توجه چندانی به نوشتن موسیقی مجلسی نداشتند و فقط در آثار برامس بود که موسیقی مجلسی ارزش فوق‌العاده‌ای یافت، تا حدی که می‌توان او را جانشین بتهون تلقی کرد.

همایون (دستگاه موسیقی)

 

 

دستگاه همایون یکی از دستگاه‌های ردیف موسیقی ایران است.

دستگاه همایون از نظر فواصل، دانگ اولش به دستگاه شور نزدیک است و از طریق گوشه‌های دیگرش امکان پرده‌گردانی به دستگاه‌های نوا، سه‌گاه و چهارگاه را نیز فراهم می‌کند. آواز شوشتری و آواز بیات اصفهان نیز از ملحقات این دستگاه به شمار می‌آیند. از دیگر گوشه‌های مهم این دستگاه می‌توان به گوشهٔ «بیداد» اشاره کرد.

دستگاه همایون به خاطر احساس شاهانه و اشرافی‌اش شناخته می‌شود.

محتویات

تاریخچه

ریشهٔ نام این دستگاه، واژهٔ «هماگون» است که معنای فرخنده یا خجسته دارد.[۱] عبدالقادر مراغی موسیقی‌شناس قرن نهم هجری از همایون به عنوان یکی از شعبات بیست‌وچهارگانه نام برده‌است که شامل برخی نغمه‌های مقام زنگوله و برخی نغمه‌های مقام رهاوی است؛ اما فواصل آن شعبه و آنچه امروزه به عنوان دستگاه همایون شناخته می‌شود مطابقت ندارد و نمی‌توان آن را منشأ دستگاه همایون شمرد.[۲]

ساختار

 

فرهاد فخرالدینی همچنین به گونهٔ مشابهی از گام همایون که توسط ابوالحسن صبا در ردیف او برای ویولن معرفی شده اشاره کرده‌است که در آن درجهٔ ششم ربع پرده بالاتر قرار دارد. صبا این نوع از همایون را بر پایهٔ نت می معرفی کرده ولی در تصویر زیر برای راحتی مقایسه، این گام بر پایهٔ سل بازنویسی شده‌است.[۴] فواصل این گام، با گام چهارگاه مطابقت دارد و فخرالدینی نیز ذکر می‌کند که در برخی ردیف‌ها همایون پس از مختصر توقفی در درآمد، به چهارگاه همنام خود پرده‌گردانی می‌کند.[۵] هرمز فرهت حتی پا را از این فراتر گذاشته و در دستگاه همایون گوشه‌ای با نام «چهارگاه» معرفی می‌کند.[۶] با این حال، فخرالدینی خود نیز در توصیف گام همایون، درجات دوم و ششم را دارای «علامت ربع پرده‌ای» توصیف می‌کند.[۷] در مقابل هرمز فرهت درجهٔ ششم را فاقد علامت ربع پرده توصیف می‌کند؛ او اشاره می‌کند که درجهٔ سوم زیر نت پایه (دو نت بمتر از نت پایهٔ همایون) معمولاً ریزپرده‌ای است، اما درجهٔ ششم چنین نیست.[۸]

 

از این جهت، گام همایون به گام دستگاه شور نزدیکی دارد (در هر دوی آن‌ها، درجهٔ دوم گام سه ربع پرده با درجهٔ اول گام فاصله دارد) اگر چه در شور درجهٔ سوم گام نیم‌پرده پایین‌تر است. در درآمد همایون نیز مانند شور، درجهٔ دوم نت شاهد دانسته می‌شود.[۹]

همچنان که پیشتر ذکر شد، در نظریه ادوار همایون به عنوان یکی از شعبه‌های بیست‌وچهارگانه ذکر شده بوده که فواصل آن با دودانگی دستگاه همایون امروزی متفاوت است:[۱۰]

شعبه همایون بشنوید (با کوک اعتدال مساوی) راهنما·اطلاعات

همچنین داریوش طلایی در نظریه‌ای، تمام دستگاه‌های موسیقی ایرانی را با کمک چهار دانگ قابل دستیابی می‌داند؛ وی دودانگیِ دستگاه همایون را محصولی از پیوستن یک دانگ شور به یک دانگ چهارگاه بر می‌شمرد، به این شکل:[۱۱]

دودانگی همایون بر اساس نظریهٔ داریوش طلایی بشنوید (با کوک اعتدال مساوی) راهنما·اطلاعات

در بیشتر ردیف‌هایی که فخرالدینی به آن‌ها استناد کرده، همایون یا بر پایهٔ نت می نوشته شده و یا بر پایهٔ نت لا.[۱۲]

پرده‌گردانی

مقایسهٔ دانگ اول سه‌گاه با درجات همایون[۱۳]

دستگاه همایون با دستگاه‌های سه‌گاه و شور ارتباط دارد. به دلیل شباهت شور و همایون، با بم کردن نت سوم گام همایون به میزان نیم‌پرده می‌توان وارد شور شد. همایون را می‌توان به دستگاه چهارگاه نیز ارتباط داد و این کار با افزودن نیم‌پرده به نت ششم گام همایون و کم کردن ربع پرده از نت پنجم امکان پذیر است که گوشهٔ منصوری را تداعی می‌کند. عکس همین عمل و گذر از چهارگاه به همایون نیز در گوشهٔ مخالف دستگاه چهارگاه قابل اجراست.[۱۴]

پرده‌گردانی به دستگاه سه‌گاه نیز با کمک گوشهٔ زابل میسر است. نزدیکی درجات دانگ اول سه‌گاه با درجات حول و حوش نت پایهٔ همایون، امکان اجرای زابل در هر دو دستگاه را فراهم می‌کند.[۱۵]

فرهت معتقد است که در میان دستگاه‌های موسیقی ایرانی، پرده‌گردانی در همایون زودتر از بقیهٔ دستگاه‌ها رخ می‌دهد، چنانکه خواننده یا نوازنده پس از اجرای درآمد به سرعت از همایون به یک دستگاه یا آواز دیگر می‌رود؛ اما در مقابل فرود به محور اصلی دستگاه همایون گاه طولانی‌تر است تا این محور اصلی به خوبی به شنونده یادآوری بشود.[۱۶]

گوشه‌ها

گذشته از درآمد دستگاه، مهم‌ترین گوشه‌های دستگاه همایون به شرح زیر هستند.[۱۷][۱۸]

چکاوک

به گفتهٔ فخرالدینی، این گوشه معمولاً با یک جملهٔ کوتاه به عنوان مقدمه با ساز آغاز می‌شود و پس از آن یک یا دو بیت شعر خوانده می‌شود. شاهد آن درجهٔ چهارم همایون است و نت شاهد آن یا همان نت شاهد است و یا نت پایه.

اما فرهت این گوشه را چنین تعریف می‌کند: تمرکز روی درجهٔ هفتم است، نت شاهد آن درجهٔ چهارم همایون است، درجهٔ دوم (که نت شاهد درآمد همایون بود) اهمیتش را از دست می‌دهد.

بیداد

این گوشه هم ابتدا با یک جملهٔ سازی شروع شده و پس از آن همراهش یک یا دو بیت شعر خوانده می‌شود. نت شاهد آن درجهٔ پنجم همایون و نت ایست آن درجهٔ چهارم همایون است. گوشهٔ بیداد در منطقهٔ وسط همایون اجرا می‌شود و با بالارفتن به سمت درجهٔ ششم، زمینه را برای اوج دستگاه فراهم می‌کند.

به عقیدهٔ هرمز فرهت گوشهٔ بیداد احتمالاً جزو گوشه‌های جدیدتر در ردیف موسیقی ایرانی است. گوشهٔ بیداد در تمام اجراهای دستگاه همایون، حتی اجراهای کوتاه‌تر، همیشه اجرا می‌شود و معمولاً در اواسط اجرای دستگاه به کار گرفته می‌شود. این گوشه دارای شخصیتی «عاشقانه» توصیف شده‌است.[۱۹]

نی‌داود

فخرالدینی می‌نویسد که این گوشه از درجهٔ سوم همایون آغاز می‌شود و نت شاهد آن درجهٔ پنجم و نت ایست آن نت پایه همایون است. اما فرهت آن را مشابه گوشهٔ بیداد می‌داند و معقتد است که می‌توان آن را بخشی از گوشهٔ بیداد نیز تلقی کرد.

عشاق

این گوشه، در اوج دستگاه اجرا می‌شود. شاهد ان درجهٔ هشتم و ایست آن درجهٔ پنجم و سپس درجهٔ چهارم است. درجهٔ ششم در گوشهٔ عشاق نت متغیر است و در ملودی‌های بالارونده ربع پرده زیرتر می‌شود. درجهٔ نهم همایون نیز در اوج ربع پرده پایین آورده شده و بکار می‌شود (که از این جهت مشابه اوج دستگاه شور نیز هست).

باوی

ملودی آن بیشتر در اطراف درجهٔ چهارم و پنجم دور می زند و حالتی شبیه به گوشهٔ بیداد و آواز بیات اصفهان پیدا می‌کند، اما گاهی نیز به اوج همایون راه پیدا می‌کند.

ابوالچپ

شاهد و ایست آن درجهٔ چهارم همایون است و خاتمهٔ آن در نت پایهٔ همایون. این گوشه وسعت زیادی دارد و شامل یک فاصلهٔ هفتم کوچک می‌شود.

راوندی

شاهد و ایست این گوشه درجهٔ چهارم همایون است و گاهی جزئی از گوشهٔ ابوالچپ نیز محسوب شده‌است. نام آن احتمالاً مرتبط است با منطقه‌ای به نام «راوند» که از توابع قزوین بود.

موره

این گوشه در واقع فرود به همایون است که پس از ابوالچپ و راوندی اجرا می‌شود. در این گوشه درجهٔ سوم ربع پرده و درجهٔ چهارم نیم پرده پایین می‌آیند (و نسبت به هم فاصلهٔ دوم کم‌کوچک پیدا می‌کنند) ولی بعد به جای خود باز می‌گردند.

لیلی و مجنون

شاهد آن درجهٔ چهارم و ایست آن ابتدا درجهٔ دوم (همان شاهد همایون) و سپس نت پایهٔ همایون است. این گوشه معمولاً با یک یا دو بیت از منظومهٔ لیلی و مجنون اجرا می‌شود.

طرز

در گوشهٔ طرز نت شاهد درجهٔ چهارم و نت ایست درجهٔ دوم همایون است.

نوروز عرب، نوروز صبا، نوروز خارا

این گوشه‌ها در قدیم پس از گوشهٔ طرز اجرا می‌شدند. این گوشه‌ها نهایتاً با فرودی به نام «بال کبوتر» که از وصل درجهٔ هشتم به درجهٔ چهارم حاصل می‌شده به همایون باز می‌گشتند. امروزه این گوشه‌ها در چارچوب دستگاه راست‌پنج‌گاه شناخته و اجرا می‌شوند.

نفیر

این گوشه نیز در اوج همایون اجرا می‌شود (و احتمالاً نام گوشه نیز به صدای نفیرمانند خواننده در اوج آواز اشاره دارد). شاهد آن درجهٔ هشتم و ایست آن درجهٔ پنجم است. درجهٔ ششم نیز مانند گوشهٔ عشاق، نت متغیر است. در گوشهٔ نفیر درجهٔ نهم نیز ربع پرده پایین‌تر می‌آید و جمعاً وسعت ملودی در این گوشه بک فاصلهٔ هفتم کاسته است.

فرنگ

گوشهٔ فرنگ گوشه‌ای موزون و سازی است که پس از نفیر نواخته می‌شود. فرصت شیرازی در بحورالالحان گفته که به این گوشه «شوشتری سرگردان» هم گفته می‌شود.

زابل

نت شاهد و ایست آن منطبق بر نت پایه همایون است و ملودی آن تنها متکی بر درجات یک دانگ همایون است. زابل در اصل از گوشه‌های دستگاه سه‌گاه است اما چون درجات دانگ اول سه‌گاه با درجات نزدیک به نت پایه همایون مطابقت می‌کنند، اجرای آن در همایون نیز میسر است.

از گوشهٔ زابل می‌توان برای پرده‌گردانی به دستگاه شور نیز استفاده کرد.

بیات عجم

در واقع نوع دیگری از گوشهٔ زابل است. شاهد آن درجهٔ هشتم و خاتمه‌اش در درجهٔ چهارم همایون است. به عقیدهٔ فرهت، در دستگاه همایون گوشهٔ زابل معمولاً با گوشهٔ بیات عجم دنبال می‌شود و پس از آن فرود سه‌گاه اجرا می‌شود اما سپس به همایون بازگشت می‌شود.

عُزّال

این گوشه در اصل مربوط به دستگاه شور است. تمام گوشه‌های اوج همایون (عشاق، نفیر، زابل و بیات عجم) زمینه را برای تغییر از همایون به شور از طریق درجهٔ هشتم همایون فراهم می‌کنند. گوشهٔ عزال، این پرده‌گردانی را کامل می‌کند. بدیهی است که در این گوشه درجهٔ دهم (سوم) همایون نیم‌پرده پایین می‌آید تا با شور منطق بشود.

فرهت گوشهٔ عزال را هم در دستگاه همایون و هم در دستگاه شور جزو گوشه‌های اوج دستگاه طبقه‌بندی می‌کند.

دَناسِری

محور ملودی این گوشه ابتدا در درجهٔ هفتم و ایست آن در درجهٔ چهارم است؛ سپس سیر ملودی از درجهٔ هشتم گذشته و پس از مدتی به درجهٔ پنجم باز می‌گردد و در آنجا پایان می‌یابد. حالت آن شبیه به گوشهٔ عشاق است و مطلوب است که پس از عشاق نواخته شود.

گوشهٔ دناسری در واقع در مسیر بازگشت همایون از اوج به نت پایه است. همایون پس از بسط و پرورش لازم در منطقهٔ اوج، از این طریق ابتدا به منطقهٔ میانی باز می‌گردد و نهایتاً به مایهٔ اصلی فرود می‌آید.

شوشتری

نوشتار اصلی: شوشتری (گوشه موسیقی)

شوشتری یکی از مهم‌ترین گوشه‌های دستگاه همایون است. شاهد آن درجهٔ چهارم و ایست آن درجهٔ دوم و خاتمهٔ آن درجهٔ اول همایون است. تکیهٔ اصلی شوشتری بر یک دورهٔ پنج‌نتی به فاصلهٔ پنجم درست است که از درجه‌ٔ اول تا پنجم را شامل می‌شود. گوشه‌های میگُلی، مَرودشتی و بهبهانی نیز جزو ملحقات شوشتری محسوب می‌شوند.

منصوری

این گوشه در اصل در دستگاه چهارگاه قرار دارد و راهی را برای پرده‌گردانی از شوشتری به چهارگاه فراهم می‌کند.

از همایون به دو طریق می‌توان به چهارگاه پرده‌گردانی کرد. یکی آن که به چهارگاهِ همنام خود برود (مثلاً از همایونِ می به چهارگاه می) و دیگری آن که به چهارگاهی که یک فاصلهٔ چهارم درست بالاتر قرار دارد برود (مثلاً از همایون می به چهارگاه لا). اگر این گذار از مسیر اول رخ بدهد، به عقیدهٔ فرهت گوشه‌ای که به دست می‌آید را می‌توان «چهارگاه» نامید (اگر چه در دستگاه همایون است). اما اگر این گذار به روش دوم صورت بگیرد، از طریق عبور از گوشهٔ شوشتری به گوشهٔ منصوری میسر می‌گردد. از آنجا که دو دانگ چهارگاه دارای فواصل مشترکی هستند، در نتیجه هر دوی آن‌ها می‌توانند جای دانگ اول همایون قرار بگیرند. در نتیجه گوشهٔ موالیان (از چهارگاه) نیز می‌تواند برای پرده‌گردانی به همایون استفاده شود.

شاهد گوشهٔ منصوری نیز مانند شوشتری، درجهٔ چهارم همایون است و نت ایست آن در ابتدا نت پایهٔ همایون است ولی در ادامه به نت چهارم همایون تغییر می‌کند. همچنین در گوشهٔ منصوری درجهٔ پنجم همایون ربع پرده پایین می‌آید و درجهٔ ششم ربع پرده بالا می‌رود (که همان تبدیل به چهارگاه است). وسعت ملودی در منصوری حدود یک فاصلهٔ هشتم درست است.

گوشهٔ منصوری نهایتاً می‌توان به شوشتری فرود بیاید و پس از آن نیز به مایهٔ اصلی همایون بازگشت کند.

مُوالیان

فرهت از این گوشه پس از گوشه‌های درآمد و پرده‌گردانی‌هایی که به چهارگاه ممکن هستند یاد می‌کند. او می‌نویسد که دستگاه همایون معمولاً از وسط دستهٔ سازهایی مثل تار و سه‌تار شروع می‌شود و برخلاف باقی دستگاه‌ها که از بالای دسته (بم‌ترین نت‌های ساز) شروع می‌شوند و تدریجاً به اوج می‌رسند، برای همایون این چنین مسیری مقدور نیست چرا که از گسترهٔ سازی و آوازی خارج می‌شود. لذا به کمک گوشهٔ موالیان ابتدا نت ایستِ دستگاه چند درجه پایین‌تر آورده می‌شود تا پس از آن بتوان اوج دستگاه را در تناسب با این درجات پایین‌تر اجرا کرد.

اما فخرالدینی موالیان را گوشه‌ای از دستگاه همایون نمی‌داند و آن را جزء دستگاه چهارگاه می‌داند.

بختیاری

شاهد آن درجهٔ دوم همایون او ایست آن درجهٔ اول همایون است. این گوشه معمولاً با دوبیتی‌های باباطاهر خوانده می‌شود. اگر چه وسعت ملودی در آن به اندازهٔ یک هفتم کوچک است اما بیشتر تمرکز آن بر درجات دانگ اول همایون (یعنی یک چهارم درست) استوار است.

مؤلف (یا موآلف)

در این گوشه ابتدا درجهٔ سوم همایون دو نیم پرده پایین می‌آید و با درجهٔ دوم فاصلهٔ دوم کم‌کوچک پیدا می‌کند و سپس به جای اصلی خود باز می‌گردد. شاهد و خاتمهٔ این گوشه در درجهٔ اول همایون و ایست آن در درجهٔ پنجم همایون است.

فرهت نیز به تغییری که در این گوشه در درجهٔ سوم همایون داده می‌شود اشاره می‌کند و آن را یکی از موارد نادری ذکر می‌کند که فاصلهٔ دوم کم‌کوچک در موسیقی ایرانی به کار می‌رود. به عقیدهٔ فرهت، گوشه‌های بختیاری یا موآلف آخرین گوشه‌های دستگاه همایون هستند و پس از آن به محور اصلی دستگاه فرود می‌آیند و اجرای دستگاه تمام می‌شود. اما فخرالدینی چند گوشهٔ دیگر نیز برای دستگاه همایون ذکر می‌کند که در زیر آمده‌است.

دلنواز

شاهد و ایست آن در درجهٔ چهارم و خاتمه‌اش در درجهٔ پنجم همایون است.

نی‌ریز

شاهد آن درجهٔ پنجم همایون و نت ایست آن درجهٔ سوم همایون است. خاتمه‌اش در درجهٔ اول همایون است.

گوشهٔ نی‌ریز در دستگاه‌های ماهور، راست‌پنج‌گاه و نوا نیز اجرا می‌شود.

جامه‌دران

جامه‌دران شاهد گوشهٔ جامه‌دران درجهٔ پنجم و ایست آن درجهٔ دوم همایون است. فرصت شیرازی در بحورالالحان راجع به این گوشه نوشته که «جامه‌دران در متمم همایون مطلوب است». جامه‌دران نهایتاً به مایهٔ اصلی همایون فرود می‌آید.

نام جامه‌دران به جامه دریدن (به دلیل از خود بی خود شدن) اشاره دارد؛ گفته می‌شود که نکیسا تصنیفی به همین نام را چنان می‌نواخت که حضار مجلس «جامه‌ها بر تن پاره کردند و مدهوش گردیدند.»[۲۰] گوشهٔ جامه‌دران در آوازهای بیات ترک و افشاری نیز به کار می‌رود،[۲۱] و در برخی منابع، نام آن در آواز افشاری «مویه افشاری» ذکر شده تا از گوشهٔ جامه‌دران در دیگر دستگاه‌ها تفکیک شود.[۲۲] وحشی بافقی نیز در یکی از ترجیع‌بندهای خود به این گوشه اشاره کرده‌است:

مطرب به نوای ره ما بی‌خبران زن		تا جامه درانیم ره جامه دران زن
— وحشی بافقی[۲۳]

صوفی‌نامه یا ساقی‌نامه

این گوشه در اصل مربوط به دستگاه ماهور است اما از آنجا که درجاتش با همایون مطابقت دارد اجرای آن در همایون نیز متداول است. گاهی نیز گوشه‌ای که در ماهور اجرا شود را ساقی‌نامه و آن که در همایون اجرا شود را صوفی‌نامه می‌خوانند. شعرای بسیاری آثاری با نام «ساقی‌نامه» سروده‌اند (از جمله حافظ، نظامی گنجوی و سعدی) و در این گوشه چند بیت از یکی از این اشعار اجرا می‌شود.

پس از اتمام آوازِ ساقی‌نامه، معمولاً یک رِنگ اجرا می‌شود و نواختن دستگاه همایون به اتمام می‌رسد.

رنگ‌ها

از رِنگ‌های معروفی که در خاتمهٔ دستگاه همایون نواخته می‌شوند، «رنگ فرح» (یا فرح‌انگیز) و «رنگ شهرآشوب» معروف‌تر هستند. (در بحورالالحان رنگ «نستوری» یا «نستاری» نیز به عنوان یکی از رنگ‌های همایون آمده اما فخرالدینی این رنگ را متعلق به دستگاه نوا می‌داند.) رنگ فرح یک رنگ سه‌ضربی با وزن سنگین است که مخصوص دستگاه همایون است. این رنگ در ۱۶۹ میزان نوشته شده‌است و ریتم مشخصی دارد.[۲۴] رنگ فرح‌انگیز همچنین فرم مشخصی دارد که شامل یک بندِ برگردان است که در لابه‌لای دیگر قسمت‌ها تکرار می‌شود؛ این بند برگردان که در ابتدای رنگ نیز اجرا می‌شود شش میزان دارد که دو میزان آن دوبار اجرا می‌شوند (جمعاً هشت میزان).[۲۵] رنگ شهرآشوب دو ضربی است با ریتم 68 و ضرب‌آهنگی معتدل دارد. یک نسخه از این رنگ در ۳۴۴ میزان نت‌نویسی شده که اجرایش نزدیک به ۷ دقیقه زمان می‌برد.[۲۶]

آواز بیات اصفهان

رابطهٔ آواز بیات اصفهان و دستگاه همایون[۲۷]

نوشتار اصلی: اصفهان (آواز)

آواز اصفهان یا بیات اصفهان، یکی از مشتقات دستگاه همایون است. نت پایهٔ گوشهٔ بیات اصفهان درجهٔ چهارم همایون است و همین نت، نقش نت ایست را هم دارد. درجهٔ چهارم در واقع مرزِ دو دانگ پیوستهٔ همایون است، و از همین رو همواره مرکزیت خود را در دستگاه همایون حفظ می‌کند. درجهٔ یکم همایون نیز در آواز بیات اصفهان در نقش نت نمایان ظاهراً می‌شود و در واقع بم‌ترین تکیه‌گاه ملودی آواز بیات اصفهان است.[۲۸]

آواز بیات اصفهان خود گوشه‌هایی را شامل می‌شود از جمله جامه‌دران، بیات راجع (یا بیات راجه)، حزین، عشاق (اوج)، رُهاب، شاه‌ختایی، سوز و گداز، راز و نیاز، مثنوی، و رنگ فرح‌انگیز.[۲۹]

احساس

روح‌الله خالقی آواز همایون را چنین توصیف کرده‌است: باشکوه، مجلل و آرام، و در عین حال مؤثر و جذاب و دلربا و زیبا. وی همایون را معجونی از تمام عواطف و صفات روحانی علی دانسته که به مثابه اسمش، همایون است.[۳۰] به همایون حالتی شاهانی و اشرافی نسبت داده‌اند، و این که علی‌رغم این حالتش زمینه اجرای لالایی‌ها و ترانه‌های زورخانه‌ای نیز هست را از ویژگی‌های منحصر به فرد این دستگاه برشمرده‌اند.[۳۱]

نمونه‌ها

آلبوم بیداد با آهنگسازی پرویز مشکاتیان و خوانندگی محمدرضا شجریان و همچنین آلبوم بی‌قرار با آهنگسازی محمدجلیل عندلیبی و آواز شهرام ناظری از جمله آثار مشهوری هستند که در این دستگاه ساخته شده‌اند.[۳۲][۳۳]

تصنیف «سرگشته» (یا «تو ای پری کجایی») با شعر هوشنگ ابتهاج و آهنگسازی همایون خرم که اولین‌بار توسط حسین قوامی اجرا شد، در دستگاه همایون است.[۳۴] تصنیف بهار دلنشین نیز که ساختهٔ روح‌الله خالقی است و غلامحسین بنان آن را اولین بار اجرا کرد، در آواز بیات اصفهان خوانده شده که از ملحقات دستگاه همایون است.[۳۵] تصنیف خزان عشق با آهنگسازی جواد بدیع‌زاده که اولین بار توسط غلامحسین بنان و تصنیف امشب شب مهتابه ساختهٔ علی‌اکبر شیدا (از آهنگسازان دوران قاجاریه) نیز از تصنیف‌های دیگر در آواز بیات اصفهان هستند.[۳۶]

تصنیف طاقتم ده که آن نیز ساختهٔ همایون خرم است و اولین بار توسط مرضیه اجرا شد، در گوشهٔ بیداد دستگاه همایون است.[۳۷]

موسیقی دانان ایرانی

پرویز محمود

 

پرویز محمود (۱۲۸۹ - ۱۳۷۵) رهبر ارکستر و آهنگساز ایرانی بود. وی ارکستر سمفونیک تهران را به فرم مدرن آن شکل داد و آثاری برای ارکستر سمفونیک با الهام از موسیقی ایرانی آفرید که از این بابت از پیشگامان موسیقی سمفونیک ایرانی به شمار می‌رود.

محتویات

زندگی

پرویز محمود در تهران متولد شد. پدر او محمود پهلوی، نویسنده کتاب «روابط تاریخی ایران و انگلستان» بود. پس از به قدرت رسیدن رضا شاه و انحصاری شدن نام خانوادگی «پهلوی» در ایران، محمود را مجبور به تغییر نام خانوادگی خود کردند و او از همان نام کوچک به عنوان نام خانوادگی استفاده کرد. پرویز از نوجوانی برای تحصیل موسیقی به اروپا رفت و در کنسرواتوار سلطنتی بروکسل آموزش دید.

فعالیت

پرویز محمود با اشغال نظامی بلژیک توسط آلمان در زمان جنگ جهانی به ایران بازگشت. تدریس و مدیریت هنرستان عالی موسیقی از ۱۳۲۵ تا ۱۳۲۸ خورشیدی به عهده او بود.

پرویز محمود به دلیل اختلاف در شیوه نگرش در تدریس موسیقی ایرانی در هنرستان با علینقی وزیری، در سال ۱۳۲۳ نوازندگان ارکستر سمفونیک هنرستان موسیقی را در منزل پدرش گردهم آورد و به این ترتیب «ارکستر سمفونیک تهران» را به شیوه امروزی‌اش، شکل داد. کنسرت‌های این ارکستر به رهبری خود او در تهران برگزار شد. در بیشتر این برنامه‌ها، در کنار آثار موسیقی کلاسیک غربی، یک اثر از محمود نیز به اجرا در می‌آمد که ملهم از موسیقی محلی ایران بوده است؛ مانند «فانتزی کُرد» (برای پیانو و ارکستر)، «سوییت مهرگان» و «کنسرتو ویلن» که با تکنوازی روبیک گریگوریان اجرا شد.

مهاجرت و سرنوشت آثار

پرویز محمود در سال ۱۳۲۸ به آمریکا مهاجرت کرد. چند سال بعد در دانشگاه ایندیانا به دریافت دکترای موسیقی نایل آمد. موضوع پایان‌نامه او «تئوری موسیقی ایرانی و ارتباط آن با روش غربی» (A Theory of Persian Music and Its Relation to Western Practice) است.

آثار ساخته شدهٔ محمود در ایران همچنان مفقود است. تنها اثر موجود از او یک «کنسرتینو برای ویلن و ارکستر» است که توسط پژمان اکبرزاده در کتابخانه دانشگاه ایندیانا پیدا شد و همان زمان برای ضبط به منوچهر صهبایی در سوییس ارسال شد. «کنسرتینو» کمی بعد با ارکستر فیلارمونیک پلوودیو در بلغارستان ضبط و منتشر شد. نخستین صفحه از دست‌نویس پارتیتور «کنسرتینو» نیز در جلد یکم کتاب «موسیقی‌دانان ایرانی» نوشته پژمان اکبرزاده چاپ شده است. غلامحسین غریب گرگانی، تکنواز کلارینت و از دوستان و همکاران نزدیک محمود نیز در نامه‌ای به پژمان اکبرزاده، دلیل مهاجرت پرویز محمود به آمریکا را «فقر واقعی هنر و به ویژه موسیقی سمفونیک در ایران» عنوان کرده است.

موسیقی دانان ایرانی

پیام صالحی

 

پیام صالحی
زادروز	۲۱ اسفند ۱۳۵۳ تهران
پیشه	خواننده، گیتارسیت، شاعر، آهنگ ساز

دكتر پیام صالحی یکی از بنیانگذاران گروه موسیقی آریان که خواننده گروه نیز می‌باشد. وی در ۲۱ اسفند ۱۳۵۳ در تهران با مادری خانه‌دار و پدری پزشک (تخصص اعصاب و روان) متولد شد. به تشویق مادر در سن ۱۲ سالگی سنتور را نزد خانم آزیتا حاجیان از شاگردان فرامرز پایور آغاز نمود و در دوران دبیرستان در چندین گروه سنتی اجرای نقش کرد.

سنتورسازی نبود که همه خواسته‌ای درونی او را پوشش دهد لذا فراگرفتن پیانو و آواز را آغاز نمود و سپس به گیتار روی آورد که آن را به عنوان ساز اصلی خود انتخاب کرد.[۱]

وی در رشته دکتری دامپزشکی تحصیل کرد و پس از اتمام آن به خدمت سربازی رفت که در گردان آموزشی افسران در کرمانشاه با علی پهلوان آشنا شد و همکاری آندو آغاز گردید.

 

تشکیل گروه موسیقی آریان

گروه آریان در ابتدا گروه سنتی بود توسط پیام صالحی تشکیل شده بود و پس از شروع فعالیت گروه به پیشنهاد او جهت انتخاب نام آریان به معنی جمعی از دوستان همدل و صمیمی و همچنین مخفف کلمه آریانیان می‌باشد موافقت شد ونام گروه " آریان " شد. این گروه از سال ۱۹۹۸ میلادی کار خود را آغاز نمود وتا حالا تعداد بسیار زیاد کنسرت در ایران و کشورهای دیگر اجرا کرده‌است.

چهار آلبوم به نام‌های

۱- گل آفتابگردون (سال ۷۹)

۲- و اما عشق (سال ۸۰)

۳- تا بی‌نهایت (سال ۸۳)

۴- بی‌تو با‌تو (سال ۸۷)

۵- خداحافظ (سال ۹۳)

گروه آریان در نوع خودش اولین گروه تاریخ موسیقی پاپ ایران بود و آلبوم و اما عشق عنوان پروفروش‌ترین آلبوم موسیقی را به دست آورده است. برای شروع گروه متشکل از آواز، گیتار، ویلن و دو خواننده اصلی با لحن و نوایی متفاوت که در پشت این نواها آوازی از خانم‌ها به عنوان همخوان تشکیل شد. علاوه بر این غزل‌ها از بافت مخصوص و عباراتی ساده طراحی شدند تا یک طیف گسترده‌ای از جامعه جذاب کنند.

آریان (گروه موسیقی)

 

 

گروه آریان
ملیت	ایران
سبک‌(ها)	پاپ
سال‌های فعالیت	۱۳۷۸–۱۳۹۳
ناشرین	ترانه‌شرقی
اعضای کنونی	علی پهلوان پیام صالحی سیامک خواهانی شراره فرنژاد علیرضا طباطبایی ساناز کاشمری
اعضای پیشین	محمدرضا گلزار نینف امیرخاص برزویه بدیهی سحر کاشمری امیرحسین مستعد
سازهای برجسته
گیتار، ویولون، کیبورد

آریان، نام یک گروه موسیقی پاپ ایرانی بود که کار خود را از نیمه نخست سال ۱۳۷۸ با ۱۰ عضو آغاز کرد.

مدتی بعد از آغاز کار، علیرضا طباطبایی نوازندهٔ ساز درام به آن‌ها پیوست، اما پس از آن محمدرضا گلزار (گیتار) و امیرحسین مستعد (گیتار بیس) گروه را ترک کردند. امیرحسین مستعد در یکی از کنسرت‌های این گروه در خارج از کشور ماند و به ایران بازنگشت. همین امر باعث شد تا مدتی این گروه اجازهٔ برپایی کنسرت نداشته باشند.

گروه آریان در سال ۱۳۸۷ نخستین آهنگ مشترک خود با کریس دی برگ خواننده مشهور ایرلندی را در تهران اجرا کرد. این آهنگ «The words i love you» نام دارد.[۱]

محتویات

چگونگی تشکیل اولیه گروه موسیقی آریان

در زمستان سال ۱۳۷۷ برای اولین بار علی پهلوان و پیام صالحی با هم آشنا شدند، هر دو آن‌ها در ارتش دوران خدمت سربازی در کرمانشاه را طی می‌کردند. در طی این دوره، این دو نفر بیشتر به علاقه‌مندیهای یکدیگر آشنا شدند، هردو شعر می‌گفتند، آواز می‌سراییدند، گیتار می‌نواختند و می‌خواندند.

این آشنایی در دوره‌ای رخ داد که موسیقی پاپ ایران برای اولین بار پس از انقلاب اسلامی رشد می‌کرد. هردو به این فکر افتادند که چه موقعیتی بهتر از این و تصمیم گرفتند تا فعالیت خود را در این زمینه با شیوه و سبکی متفاوت آغاز کنند. نخستین گام در این راه تشکیل گروه موسیقی پاپ با نام «گروه آریان» بود. آریان اولین گروه در این سبک و نوع بعد از انقلاب اسلامی بود و از این جهت اولین گروه موسیقی رسمی پس از انقلاب به‌شمار می‌رفت.[۲]

برای شروع گروهی متشکل از آواز ویولن، گیتار به سبک ایرانی، دو خواننده اصلی با لحن و نوایی متفاوت و در پشت این نواها آوازی از خانم‌ها به عنوان همخوان تشکیل شد. علاوه بر این، غزل‌ها از بافت مخصوص با عباراتی ساده طراحی شدند تا طیف گسترده‌ای از جامعه را جذب کند.

بر این اساس گروه با این ترکیب شروع کرد:

• علی پهلوان (خواننده و گیتاریست اصلی)
• پیام صالحی (خواننده و گیتاریست اصلی)
• سیامک خواهانی (ویولن)
• محمدرضا گلزار (گیتاریست پیشین)
• برزویه بدیهی (ضرب و پرکاشن)
• شراره فرنژاد (گیتاریست و همخوان)
• ساناز کاشمری (همخوان)
• سحر کاشمری (همخوان)

در ابتدا تصمیم گرفته شده بود که شهروز فرنژاد (برادر شراره) به‌عنوان نوازنده صفحه کلید و پیانو همکاری کند اما بسبب داشتن شغل پیشین و سابقه کاری، نینف امیرخاص (نوازنده صفحه کلید، ارگ‌زن آشوری) از سوی سیامک معرفی شد تا جایگزین او شود و گروه تمرین‌هایش را با او از سر گرفت. بسبب فقدان نوازندهٔ درام و ویولن سل در گروه، نیاز به اجرای این ریتم ویژه روی پیانو و ارگ بود.

برای بالا بردن سطح کیفی اجرائی کار، گروه تمرینات مداوم و بسیار زیادی را انجام داد و تصمیم گرفته شد تا مجوزی برای برگزاری اجرای زنده از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گرفته شود. نهایتاً گروه موفق شد تا مجوز شعرها را بگیرد.

آلبوم‌ها

• گل آفتابگردون (۱۳۷۹)
• و اما عشق (۱۳۸۰)
• تا بی‌نهایت... (۱۳۸۳)
• بی‌تو باتو (۱۳۸۷)
• خداحافظ (۱۳۹۳)

تک ترانه‌ها

• عید اومد، بهار اومد (به مناسبت نوروز ۸۸)
• صدای پای امید (به مناسبت روز جهانی غذا)
• هفت
• از روزی که رفتی
• توروکم دارم
• تو که
• با من باشی
• تا ابد

اعضا

• پیام صالحی: آواز، گیتار
• علی پهلوان: آواز، گیتار
• علیرضا طباطبایی: درام
• سیامک خواهانی: ویولن
• شراره فرنژاد: گیتار، همخوان
• برزو بدیهی: پرکاشن
• نینف امیرخاص: کیبورد
• سحر کاشمری: همخوان
• ساناز کاشمری: همخوان

پایان کار گروه

در اسفند ماه سال ۱۳۹۳ این گروه با انتشار آلبوم آخر خود به نام «خداحافظ» و انتشار کتاب نت و شعر کلیه آهنگ‌های اجرا شده توسط این گروه در دوجلد به نام آهنگ‌های گروه آریان برای گیتار نوازی آسان که توسط محمد رضا تاجیک نوشته شد به کار خود پایان داد.[۳] و خدا حافظی کردند و به خاطره‌ها پیوستند…

موسیقی دانان جهانی

کارل ارف

 

کارل ارف
کارل ارف (چاپ تیزابی)
اطلاعات
نام اصلی	کارل هاینریش ماریا ارف (به آلمانی: Carl Heinrich Maria Orff)
تولد	۱۰ ژوئیه ۱۸۹۵ مونیخ، آلمان
ملیت	آلمانی
مرگ	۲۹ مارس ۱۹۸۲ مونیخ
سبک‌(ها)	موسیقی کلاسیک
ساز(ها)	پیانو، ویولنسل

 

کارل هاینریش ماریا اُرف معروف به کارل اُرف (به آلمانی: Carl Orff)‏ (آلمانی: [ˈkaɐ̯l ˈɔɐ̯f]) (زادهٔ ۱۰ ژوئیهٔ ۱۸۹۵ – درگذشتهٔ ۲۹ مارس ۱۹۸۲) آهنگساز آلمانی بود. مشهورترین اثر او کارمینا بورانا است.

او همچنین مبتکر شیوهٔ خاصی برای آموزش موسیقی به کودکان بود که به �اُرف شول‌وِرک� (Orff Schulwerk) معروف است. ارف شول‌ورک دیدگاهی است برای آموزش عناصر موسیقی و حرکت. این دیدگاه امروزه در بسیاری از کشورها به شکل توسعه‌یافته و گسترده‌ای برای آموزش عناصر موسیقی و حرکات موزون استفاده می‌شود.

زندگی‌نامه

کارل ارف در خانواده‌ای از اهالی مونیخ که اکثرشان نظامی بودند، به دنیا آمد. پدرش، هاینریش، افسر بود و پیانو و سازهای زهی می‌نواخت و مادرش در نوازندگی پیانو متبحر بود. کارل اولین درس‌های نوازندگی پیانو را در ۵ سالگی از مادرش فراگرفت. دو سال بعد شروع به نواختن ویولنسل کرد. پس از طی مرحلهٔ دبستان برای آموختن موسیقی به آکادمی موسیقی مونیخ رفت.[۱] پس از آن، به‌خاطر جنگ جهانی اول به سربازی رفت و پس از جراحات بسیار بازگشت و در اپرای مانهایم مشغول به کار شد، اما پس از مدتی دوباره به مونیخ بازگشت تا تحصیلات خود را ادامه دهد. ارف، از سال ۱۹۲۵ تا آخر عمرش، سرپرستی �مدرسهٔ ژیمناستیک، رقص و موسیقی� را در مونیخ بر عهده داشت.

کارل ارف چهار بار ازدواج کرد که تنها از ازدواج اول خود صاحب فرزندی به نام گودلا (به آلمانی: Godela)‏ (۱۹۲۱–۲۰۱۳) شد.

مرگ

کارل ارف در ۲۹ مارس ۱۹۸۲ بر اثر سرطان در ۸۶ سالگی در مونیخ درگذشت و در محوطهٔ کلیسایی در جنوب مونیخ دفن شد.